ВТОРОГО
ИНОСТРАННОГО ЯЗЫКА
учебно-методический комплекс
(ТУРЕЦКИЙ ЯЗЫК)
Красноярск
ИПК СФУ
2008
УДК 809.435
ББК 81.2
Ш47
Электронный учебно-методический комплекс по дисциплине «Лингвостранове-
дение второго иностранного языка (турецкий язык)» подготовлен в рамках реализа-
ции в 2007 г. программы развития ФГОУ ВПО «Сибирский федеральный универси-
тет» на 2007–2010 гг. по разделу «Модернизация образовательного процесса».
Рецензенты:
Красноярский краевой фонд науки;
Экспертная комиссия СФУ по подготовке учебно-методических комплексов дис-
циплин
Шенкал, Г. ..
Ш47 Лингвострановедение второго иностранного языка (турецкий язык). Вер-
сия 1.0 [Электронный ресурс] : практикум / Г. Шенкал, Х. Ключук,
Е. М. Фейтельберг. – Электрон. дан. (6 Мб). – Красноярск : ИПК СФУ, 2008. –
(Лингвострановедение второго иностранного языка (турецкий язык) : УМКД
№ 344-2007 / рук. творч. коллектива Е. М. Фейтельберг). – 1 электрон. опт. диск
(DVD). – Систем. требования : Intel Pentium (или аналогичный процессор дру-
гих производителей) 1 ГГц ; 512 Мб оперативной памяти ; 6 Мб свободного
дискового пространства ; привод DVD ; операционная система Microsoft
Windows 2000 SP 4 / XP SP 2 / Vista (32 бит) ; Adobe Reader 7.0 (или аналогич-
ный продукт для чтения файлов формата pdf).
ISBN 978-5-7638-1257-2 (комплекса)
Номер гос. регистрации в ФГУП НТЦ «Информрегистр» 0320802576
от 01.01.0001 г. (комплекса)
Настоящее издание является частью учебно-методического комплекса по дисциплине «Лингвост-
рановедение второго иностранного языка (турецкий язык)», включающего учебную программу, мето-
дические указания к самостоятельной работе, контрольно-измерительные материалы «Лингвостранове-
дение второго иностранного языка (турецкий язык). Банк тестовых заданий», наглядное пособие «Лин-
гвострановедение второго иностранного языка (турецкий язык). Презентационные материалы».
Изложены основные сведения по географии, культуре, политике, экономике и культурной жизни
Турции на русском и турецком языке с соответствующим иллюстративным материалом. Приведен лек-
сический, грамматический комментарий к текстам на турецком языке, даны вопросы и задания для
контроля знаний.
Предназначен для студентов направления подготовки бакалавров 031200.62 «Лингвистика и меж-
культурная коммуникация» укрупненной группы 030000 «Гуманитарные науки».
Рекомендовано к изданию
Инновационно-методическим управлением СФУ
Редактор Л. Ф. Калашник
Введение .................................................................... 5
Модуль 1 ..................................................................... 6
Раздел 1. География турции. Türkiye coğrafyası... 6
Тема 1.1. Общая информация о географическом положении страны и ее
населении. Ülkenin coğrafisi ve nüfusu hakkında genel bilgiler ............................... 6
Тема 1.2. Климат, флора и фауна Турции. Türkiye’nin iklimi. Bitki ve hayvan
örtüsü .............................................................................................................................. 12
Тема 1.3. Сельское хозяйство и промышленность в Турции.
Türkiye’de tarım ve sanayi ............................................................................................ 19
Тема 1.4. Административно-территориальное деление, главные города
страны. Türkiye’nin idari taksimatı. Ülkenin en önemli şehirleri ............................. 25
Раздел 2. История турции. Türkiye’nin tarihi .... 30
Тема 2.1. Период до 1923 года. 1923 yılından önceki dönem ................................. 30
2.1.1. Ранняя история тюрок до принятия ислама ................................................ 30
2.1.2. История тюрок от принятия ислама до образования Османской
империи ............................................................................................................................... 36
2.1.3. История Османской империи........................................................................ 44
2.1.4. Первая мировая война и Национально-освободительная война ............. 51
Тема 2.2. Период республики (от 1923 г. до наших дней). Cumhuriyet Dönemi
(1923’ten sonra Türkiye) ................................................................................................ 56
Раздел 3. Конституция и государственные
органы турции. Türkiye’nin anayasası ve yönetim
organları .................................................................... 63
Тема 3.1. Место Турции в мире. Türkiye’nin dünyadaki yeri .................................. 63
Тема 3.2. Внешняя и внутренняя политика Турции. Türkiye’nin iç ve dış
politikası .......................................................................................................................... 66
Тема 3.3. Политическая система, выборы, партии, меджлис.
Türkiye’de seçim, meclis ve partiler............................................................................. 70
Раздел 4. Экономика турции. Türkiye’nin
ekonomisi .................................................................. 78
Тема 4.1. Импорт и экспорт. İthalat ve ihracat .......................................................... 78
Тема 4.2. Промышленность и иностранный капитал в стране. Sanayi ve
yabancı sermaye ............................................................................................................ 82
Раздел 5. Туризм в турции. Türkiye’de turizm...... 89
Тема 5.1. Исторические и туристические места. Türkiye’nin tarihi ve turistik
yerleri............................................................................................................................... 89
Турция со спутника
Текст
Türkiye, Asya ve Avrupa kıtalarının buluştuğu yerde bulunan bir ülkedir.
Türkiye topraklarının bulunduğu yer, Asya karasının batıya doğru en büyük bir
yarımadası üzerinde yer almış. Türkiyenin yüzölçümü 780.576 km2dir. Bu sayının
içinde göller de vardır. Yine bu sayı içinde Türkiye’nin 23.485 km2lik arazisi
(bütün yüzölçümünün %3’ü) Avrupa karasında olup, ‘Trakya’ adı ile alınır.
Bu yeri ve bu durumu ile Türkiye, kimi kaynaklarda bir Asya devleti, kimi
kaynaklarda bir Avrupa devleti olarak belirtilmiştir. Türkiye, Avrupa ile Asya
arasında önemli yeri olan bir devlettir.
Türkiye’nin Avrupa’da Bulgaristan ve Yunanistan ile, Asya’da ise Surye,
Irak, İran, Ermenistan ve Gürcistan ile sınırları vardır. Türkiye 4 denizle çevrilidir:
kuzeyinde Karadenizi ile, batısında Marmara ve Ege denizleri ile ve güneyinde
Akdenizle çevrilidir.Türkiye’nin kıyılarının boyu 8272 km.dir; bu yüzden Türkiye,
bir deniz ülkesi olma özelliğini kazanmıştır. İstanbul ve Çanakkale Boğazları
önemli bir deniz yoludur. Bu boğazlar ve Marmara denizi, komşu ülkelerle olan
ticaret bağlantıları için önemli bir yoldur. Bu önemli geçitleri üzerinde
bulunmasından olan siyasi önemi hiç bir zaman değerini kaybetmemiş, günümüzde
bu değer daha da artmıştır.
Türkiye toprakları içinde bulunan iki deniz boğazı (İstanbul Boğazı ve
Çanakkale Boğazı) var. Bu dar deniz yolları, memleketin her yanını birbirine iki
köprü kurulacak kadar yakın bir durum göstermektedir.
Türkiye’nin nüfusu 60 milyondur. Bu duruma göre, Türkiye’nin komşuları
olan beş Balkan devletinin nüfus toplamının, yaklaşık olarak yarısını geçen bir
nüfus sayısı vardır. Bu nüfusu ile Türkiye Avrupa’nın da çok nüfuslu
ülkelerindendir.
Coğrafi bakımından önemli yeri, geniş toprakları ve gittikçe artan nüfus
sayısı ile Türkiye, yer yüzünde ve özellikle dünyanın bu bölümünde güçlü bir
varlık ve değerli bir denge unsurudur. Bu bakımdan Türkiye, dostluğu ve ittifakı
her zaman bir kıymet taşımıştır.
Лексический комментарий
yarımada – полуостров;
yüzölçümü – площадь, площадь поверхности;
göl – озеро; acı göl – солёное озеро;
kara – суша, земля; karaya ayak basmak – ступить на землю, высадиться
на берег; karaya çıkarmak – высадить на берег; karaya düşmek – быть
выброшенным [волной, течением] на берег; karaya oturmak – сесть на мель;
karaya vurmak – биться о берег; karada ölüm yok – на суше смерти нет (после
всего пережитого невозможно встретиться со смертью на суше);
kaynak,ğı – источник родник; kaynak suyu – родниковая вода; gelir
kaynağı – источник дохода; ısı kaynağı – источник тепла; inanılır/güvenilir
Грамматический комментарий
1. Km2 читается как kilometre karе.
2. Проценты читаются как yüzde otuz (%30), yüzde elli (%50) и т. д. За-
помните, что в турецком языке знак «%» всегда ставится перед числом.
3. Обратите внимание на предложение Türkiye, bir deniz ülkesi olma
özelliğini kazanmıştır. Для того, чтобы сделать его перевод, необходимо разо-
браться в связях между словами, выраженных с помощью притяжательных
окончаний (изафета). Для этого сначала выделяем сказуемое (kazanmıştır) и
подлежащее (Türkiye); затем ищем словосочетания из двух существительных,
соединенных между собой с помощью изафета (deniz ülkesi и olma özelliği).
Переводим их, учитывая, что первое существительное всегда является опре-
делением второго: морская страна и свойство (право) быть (являться, на-
Вопросы и задания
1. Тщательно изучите географическое положение Турции, используя
при этом физическую карту Турции, политическую карту мира и любые дру-
гие географические карты. Подумайте, можно ли назвать географическое по-
ложение Турции выгодным с экономической и политической точки зрения?
Почему?
2. Оцените водные ресурсы Турции.
3. Учитывая рельеф и географическое положение страны, оцените зе-
мельные ресурсы Турции. Как география Турции влияет на развитие сельско-
го хозяйства? Почему?
4. Подумайте, по какой причине многие древние племена избирали для
создания государства именно территорию Анатолии? Какие географические
факторы могли обуславливать их выбор?
5. Изучите границы Турции, перечислите ее «соседей». Что вы знаете
об отношениях Турции с этими странами?
Альпийские луга
Полупустыня Ихневмон
Ястреб Каравайка
Важнейшие национальные парки: Олимпос-Бейдаглары, Кёпрюлю-
Каньон (охрана природных комплексов Западного Тавра), Дилек-Ярымадасы
(охрана флоры и фауны Эгейского побережья), Каратепе-Асланташ (охрана
Текст
Türkiye, çok çeşitli iklimlere sahiptir. Ülke sanki bir mozayik görünüşünde
iklim bölgeleri ve bölgecikleri ile doludur. Bir iklim bölgesinin özelliğini belirtmek
için iklim unsurlarını öğrenmek gerekiyor. Bu unsurlar, sıcaklık, yağış, basınç ve
rüzgârdır. Bu unsurları hesaba katarak Türkiye iklimleri, dört çeşide ayırılır.
1. Karadeniz iklimi. Bu iklim bölgesinde her mevsim yağışlıdır, yüksek dağ
yamaçları bu yağışların daha bol yağmasına imkân verir. Ara sıra don olayları olur,
sis belirir, kar yağar.
2. Akdeniz iklimi. Bu iklim bölgesinde yağış yüksek ise de, uzun yaz
kurakları vardır. Akdeniz kıyı bölgesinin kuzeyden dağlarla çevrili olmasından
dolayı, yüksek yaz sıcakları hüküm sürer. Kış ise geç başlar ve ılımlı geçer. Yağış
mevsimi kıştır.
3. İç bölge iklimi. Burası bir bozkır iklimidir. Yazları sıcak, kışlar soğuktur.
Bol yağışlar ilkbahardadır. Temmuz ve Ağustos, kurak ayılardır. Yaz aylarında,
kısa süreler içinde de yağış olur. Bu iklim en belirgin özelliğini Tuz gölü ve
çevresinde bulur.
4. Doğu Anadolu iklimi. Doğu Anadolu denizlerden uzak, dağlarla kapalı bir
bölgedir. Bu yüzden bu bölge, çok karasal iklim özelliklerini gösterir. Burada
sıcaklık oynamaları çok ve şiddetlidir (meselâ, Kars yaylalarında kış ile yaz aylık
oratamaları arasında 25-300 sıcaklık oynaması vardır). Bu bölge karlı, soğuk
(200den aşağı düşen sıcaklıklar fazla) ve kışlar pek uzundur.
İklim gibi, Türkiye’nin bitki ve hayvan örtüsü çok geniş çeşitlilik gösteriyor.
Türkiye’nin bitki örtüsü yaklaşık olarak 6700 tür bitki içine alır. Bunların üçte
birinden fazla çok eskidir ve bazı tepe bilezikleri gibi Türkiye’den başka yerlerde
rastlanmazdır. Karadeniz kıyısında yoğun meşe, kayın, gürgen, akçaağaç ve çınar
ormanları vardır. Şimşir ve yaban üzüm de sık sık rastlanır. Akdeniz bölgelerinde
defne, mersin, antepfıstığı ve zakkum ağaçları hakim bitkilerdir. Dağlara yakın
bölgelerde, ender Lübnan sediri, ardıç, çeşitli meşe ağaçları, zeytin, badem ve
ceviz ağaçlar bulunabilir. Anadolu yaylalarının bitki örtüsü ise bozkır ve yarı
çöldür.
Türkiye’nin hayvan örtüsü de çok özeldir. Dağ ormanlarında geyik,
alageyik, karaca, yaban domuzu, leopar, ayı, porsuk rastlanır. Bozkır bölgelerinde
ise çok kemirici ve engerek, Akdeniz kaplumbağası, kertenkeler gibi sürüngenler
vardır.
Лексический комментарий
tepe bileziği – астрагал;
meşe (ağacı) – дуб;
kayın – бук;
gürgen – граб;
akçaagaç,cı – клен;
Грамматический комментарий
1. Слово sahip «хозяин» в сочетании с дательным падежом способно
образовывать сочетание –e sahip olmak, то есть «обладать чем-либо».
2. С помощью восьмивариантного аффикса –cık, -cik, -cuk, -cük, -çık,
-çik, -çuk, -çük образуется уменьшительно-ласкательная форма: например,
kedicik «кошечка», anneciğim «моя мамочка», Ayşeciğim «моя милая Айше»,
incecik «тонюсенький», bölgecik «маленькая область, местечко» и т. д.
3. Сочетание аффикса условного наклонения –sa, -se с послелогом
da,de переводится как «хоть и, даже если». Например: Beni unutsan da, seni
asla unutmam «Даже если ты меня и забудешь, я тебя не забуду никогда».
Hava yağmurlu olsa da, dışarı çıkarım «Даже если будет дождь, все равно пой-
ду на улицу». Bu iklim bölgesinde yağış yüksek ise de, uzun yaz kurakları vardır
«Хоть в этой области доля осадков велика, летом случаются длительные за-
сухи».
4. Üçte bir – «одна треть», т. е. «один из трех». Остальные дроби чита-
ются по аналогичной схеме: dörtte üç «три четверти», т. е. «три из четырех»,
onda yedi «семь десятых» и т. д.
Текст
Türkiye’nin tarımı, sanayinin çok hızlı gelişmesine rağmen, ülkenin
ekonomisinin çok önemli unsurudur. Nüfusun yarısı çiftçilik, hayvancılık,
Лексический комментарий
toprak mülkiyeti – землевладение;
toprak sahibi – земельный собственник;
ücretli – наемный;
çiftçilik,ği – земледелие;
hayvancılık,ğı – животноводство, скотоводство;
balıkçılık,ğı – рыбный промысел, занятие рыбным промыслом; рыбо-
ловство;
tahıl – зерновые; хлебные злаки; зерно; хлеб (в зерне);
pamuk,ğu – 1) хлопок; pamuk atmak – чесать/трепать хлопок; 2) вата;
pamu,ğu – 1) хлопковый 2) ватный;
meyva ağaçları – плодовые деревья;
Регионы Турции
Как правило, или носят то же название, что и их административные
центры, также называемые центральным районом. Но из этого правила есть
исключения: или Хатай (административный центр – г. Антакья), Коджаэли
(административный центр – г.Измит) и Сакарья (административный центр –
г. Адапазары). Наиболее населённые или: Стамбул (более 10 млн.), Анкара
(более 4 млн.), Измир (более 3,4 млн.), Конья (более 2,2 млн.), Бурса (более
2,1 млн.), Адана (более 1,85 млн.).
Текст
İdari taksimat bakımından Türkiye 80 il ve 849 ilçeye ayrılır. Bazı ilçeler ise
bucaklara ayrılırlar; toplam olarak Türkiye’de 681 bucak sayılır. Bundan başka,
büyük şehirler mahallelere ayrılırlar. Bir ilin başı, validir. Valinin adaylığı İçişleri
Bakanlığı tarafından gösterilir, sonra vali Bakan Kurulu tarafından göreve alınır ve
Cumhurbaşkanı tarafından onaylanır.
Türkiye’nin meclisinden başka, ülke yönetimi problemleri özel görevli
mercileri (belediyeler) tarafından çözülür. Bu eyaletlere ait olan belediyelerin
bunun için gereken yetkileri ve görevleri vardır.
Türkiye’nin en büyük ve en önemli şehirleri, İstanbul, Ankara ve İzmir’dir.
İstanbul, yaklaşık 7500 yıl boyunca çeşitli imparatorluklara başkentlik
yapan, Türkiye’nin ve Avrupa’nın en kalabalık şehridir. Bazı kaynaklara göre,
İstanbul’un nüfusu 23 milyona yaklaşıyor. Türkiye'nin kültür ve finans merkezidir.
32 ilçeden oluşan şehir, İstanbul Boğazı boyunca ve Haliç’i çevreleyecek şekilde
Türkiye'nin kuzeybatısında kurulmuştur. İstanbul, batıda Avrupa yakası ve doğuda
Asya yakası olmak üzere iki kıtada yaşam merkezleri olan Dünya'daki tek şehirdir.
Dünya'nın en eski şehirlerinden olan İstanbu, M.Ö. 5500 yıllarında Oy-Urum
Atınların beyliği, 330 - 395 yılları arasında Roma İmparatorluğu, 395 - 1204 ile
1261 - 1453 yılları arasında Bizans İmparatorluğu, 1204 - 1261 arasında Latin
İmparatorluğu ve son olarak 1453 - 1922 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'na
başkentlik yapmıştır. İstanbul'un tarihi bölgeleri 1985 yılında UNESCO tarafından
Dünya Miras Listesi'ne alınmıştır.
Ankara, Türkiye’nin başkenti ve İstanbul'dan sonra ikinci büyük şehridir.
Eski adı Angora olan şehrin nüfusu 2005 verilerine göre 4 milyondan fazladır.
Лексический комментарий
органы самоуправления – özyönetim organları;
il – (название административной единицы в Турции) иль, вилайет,
губерния;
ilçe – (название административной единицы, соответствующей уезду,
району) ильче; ilçebay – начальник ильче;
mahalle – 1) махалле, квартал, район (населённого пункта); 2) все
жители [одного] махалле; mahalleyı ayağa kaldırmak — поднять на ноги весь
квартал, взбудоражить всю округу;
vali – вали, губернатор, начальник иля/вилайета;
aday – кандидат; aday göstermek – выдвигать кандидата;
İçişleri Bakanlığı – Министерство внутренних дел;
Bakan Kurulu – Совет министров;
meclis – 1) меджлис, турецкий парламент, палата, собрание; совет; Ayan
Meclisi – сенат; çift meclis sistemi – двухпалатная система; Millî Meclis – на-
циональное собрание (в Турции); belediye meclisi – муниципальный совет;
yönetim meclisi – административный совет; 2) собрание, встреча друзей;
meclis kurmak – собраться, организовать встречу;
merci -i – государственное учреждение, инстанция; son merci – послед-
няя инстанция;
belediye – муниципалитет; belediye başkanı – мэр; belediye meclisi – му-
ниципальный совет; belediye seçimleri – муниципальные выборы; belediye
suçları – действия, запрещённые уставом муниципалитета; belediye zabıtası –
муниципальная полиция;
eyalet – 1) область, округ; губерния; 2) эялет, провинция (в период Ос-
манской империи);
yetki – компетенция, правомочие, полномочие; yetkisini kullanmak –
воспользоваться своим правом; yetki vermek – предоставлять/давать пра-
во/полномочия;
yaka – 1) воротник, ворот; devrik yaka – отложной воротник; dik yaka –
стоячий воротник; kolalı yaka – накрахмаленный воротник; 2) петлица;
yakasına bir karanfil takmıştı – в петлице у него была гвоздика; yaka işareti –
знак различия; 3) берег (один из двух берегов); karşı yaka – противоположный
Грамматический комментарий
1. Сочетание –e ait olmak переводится как «принадлежать чему/кому-
либо». Глагол olmak в его составе используется для образования различных
видовременных форм, т.е. для настоящего времени он не нужен. Например,
bu bana ait, şu sana ait «Это принадлежит мне, а это принадлежит тебе»; bu
eyaletlere ait olmak «принадлежать (относиться к) этой области (губернии)».
2. Форма настоящее время на –makta переводится так же, как и обычное на-
стоящее время на –yor-; обычно эта форма используется при констатации простых
истин и фактов, например, Dünyada çok değişme olmaktadır «В мире происходит
множество изменений», как правило, в официальных и научных текстах.
Вопросы и задания
1. Вспомните названия территориально-административных единиц
Турции. В чем сходства и различия турецкой и русской систем территори-
ально-административного деления?
2. Перечислите семь регионов Турции. В чем смысл этого деления?
Покажите их на карте. В каких регионах находятся следующие города: Из-
мир, Анкара, Адыяман, Батман, Конья, Адана, Эскишехир, Сакарья, Синоп,
Карс, Бурса, Адапазары, Эдирне? Найдите их на карте.
3. Опишите систему органов местного самоуправления Турции. Срав-
ните ее с системой местного самоуправления в России: в чем сходства и в
чем различия?
4. Какова система назначения вали в Турции? Отличается ли она от
системы назначения губернатора в России?
5. Как вы думаете, почему для вступления Турции в Евросоюз необхо-
димо реформирование системы органов самоуправления? Что еще вы знаете
о процессе вступления Турции в Евросоюз? Знаете ли вы, какие реформы
еще необходимы для благополучного завершения этого процесса?
Список литературы
Уйгуры
В 552 г. вслед за распадом империи гуннов в Азии в восточном предго-
рье Алтая возник Тюркский каганат, называемый по-турецки «Империя Гёк-
тюрк»: Гёктюрк переводится дословно как «небесные», или «голубые тюр-
ки». Эта народность впервые употребила слово «тюрк» в официальном на-
звании государства. Бильге Каган и Кюль Тигин вошли в историю как самые
мудрые и героические деятели тюркской государственности. Оба они, а так-
же Тонйукук, один из гёктюркских ханов, обессмертили свою деятельность
благодаря текстам, известным под названием орхоно-енисейские памятники,
считающимся первыми памятниками письменности на тюркском языке. Осо-
бенно важно отметить, что орхоно-енисейские памятники открыты в Туве и
Хакассии, т. е. относительно недалеко от Красноярска.
В 741 г. уйгуры создали третье в истории тюркское государство. Одна-
ко оно распалось в результате нападения на столицу киргизских тюрок, кото-
рые жили на северо-западе.
Западные гунны, жившие в районах Аральского моря и Туркестане и
являвшиеся потомками азиатских гуннов, под натиском аваров были вынуж-
дены покинуть насиженные места и переселиться в западное Поволжье. Их
предводитель Баламир после нанесения поражения остготам начал наступле-
ние на западные племена этой народности. Тогда же визиготы, гонимые гун-
нами, стали двигаться на запад. Так начался период великого переселения
Текст
İslamdan önce Türk tarihi
Asya'da Türk siyasi tarihinin Hunlar ile başladığı kabul ediliyor. M.Ö. 3.
yüzyılda tarih sahnesine çıkan Hun Devleti, kurucusu Mete Han'ın yönetiminde
güçlü bir devlet haline gelmiş. Belli bir stratejisi olan Mete, Moğolları yenerek,
Çin'in Batı kapıları ile ticaret yollarını kontrol altına almış ve böylece önemli bir
ekonomik güç elde etmişti. Bu genişleme siyaseti, buğday ve erzak ambarı olan
Doğu Türkistan'ın da Hunlar'ın eline geçmesiyle sonuçlandı.
Asya Hun Devleti'nin yıkılmasından sonra bu devletin idari tecrübesinden
yararlanan Türk kavimlerinin oluşturduğu Göktürk adında yeni bir devlet ortaya
çıktı. Göktürk Devleti (552-740), Türkler'in kurdukları ikinci büyük devlettir. Bu
devlette Hunlar'ın aksine kentleşmeye önem verilmiş, tarım reformu ve tohum
ıslahı gerçekleştirilmiş. Bilge Kağan ve Kül Tegin, Türk devlet adamlığının en
bilge ve en kahraman kişileri olarak tarihte yer aldılar. Onlar, yanlız savaşçılık ile
devletin yönetilemeyeceğini, kağanlığın aynı zamanda bilgeliği de gerektirdiğini
savunuyorlardı. Bu nedenle, her iki hakan ile yine Göktürk hakanlarından olan
Tonyokuk, icraatlarını birer yazıt ile ebedileştirdiler. "Orhun Yazıtları" adı verilen
bu yazıtlar Türk dilinin yazılı ilk metinleridir.
Bir yandan Çinliler'le mücadeleler, öte yandan Göktürk Devleti içinde
yaşayan Dokuz Oğuzlar, Karluklar ve Basmıllar gibi Türk kavimleri, Göktürk
Devleti'nin yıkılmasına neden olarak, Orhun ve Selenge vadilerinin yerli kavimleri
olan Uygur Türkleri üçüncü büyük Türk Devleti'ni kurdular. Ticarete önem veren
Uygur Devleti (741-840), Göktürkler'in gelenek ve törenlerini devam ettirdi.
Resmi dini olan Mani'liğin etkisiyle ticaret gelişti, kurulan Mani dini tapınakları
zamanla pazar tapınakları haline geldi. Kültür ve ticaret bakımından gelişen
Uygurlar'ın savaşçılık yönleri zayıfladı. Kuzeybatılarında yaşayan Kırgız
Türkleri'nin Uygur başkentine düzenledikleri baskın sonucu Uygurlar dağıldı.
Batı Türkleri.
Hunlar'dan Batı'ya göç eden bir grup, önce Karadeniz'in kuzeyinde Tuna
nehrine kadar olan bölgede yerleşti. Kafkasya üzerinden İran ve Anadolu'ya
akınlarda bulunan Hunlar, ardından Doğu ve Batı Roma üzerine yürüdüler. 428
yılında Franklar'la mücadele ettiler ve iki yıl sonra bugünkü Hollanda ve
Danimarka'ya kadar ulaştılar. Avrupa'da kurulan ilk Türk devleti olarak bilinen ve
kendilerine Avrupa Hunları denilen Batı Hunları, Attila önderliğinde Ren nehri
kıyılarından Volga nehrine kadar uzanan çok geniş topraklarda büyük bir devlet
haline geldiler. Doğu uygarlığının Batı'ya taşınmasında rol oynayan bu devlet,
Attila döneminde İtalya'ya, Balkanlar'a ve Galya'ya seferler düzenledi. Batı Hun
Devleti, Attila'nın ölümünden kısa bir süre sonra dağıldı (470).
Лексический комментарий
hunlar – гунны; Hun devleti – государство гуннов;
kurucu – 1) основатель, учредитель, создатель; gazetenin kurucusu – уч-
редитель газеты; 2) учредительный; kurucu meclis – учредительное собрание;
Грамматический комментарий
1. При чтении и переводе этого текста обратите особое внимание на
причастия: не забывайте, что с помощью причастий в турецком языке слож-
ноподчиненные предложения «сворачиваются» в про-
стые и на русский язык их можно перевести только с
помощью сложноподчиненных предложений. При этом
проще всего начинать с конца, то есть со сказуемого,
Государство Тимуров
Тадж Махал
В это время Шах Исмаил, создавший свое государство в Иране и отли-
чавшийся особой приверженностью к шиизму, со временем расширил его
границы. Однако когда он устремил взоры на Анатолию, был вынужден по-
мериться силой с османским правителем Явузом Султаном Селимом в Чал-
дыране. Это сражение, происшедшее в 1514 году, Исмаил проиграл. Все по-
следующие правители Сефевидов, также противостоявшие османам, проиг-
рали все войны. Закат государства Сефевидов пришелся на период правления
Шаха Надира.
Один из представителей династии Тимура Захируддин Бабюр, полу-
чивший известность своим трудом на турецком языке под названием Векяи
Бабюрнаме, основал империю Бабюров или Тюрко-индийскую империю
(1526–1858 гг.). После его смерти на период нахождения у власти сыновей
Хумаюна и Экбера приходится период расцвета государства. Тогда значи-
тельная часть Индийского полуострова оказалась под его властью. В эпоху
Хюррем, в которую правил шах Джихан (шах Мира), в сфере политики и ис-
кусства был достигнут самый высокий уровень. Тогда был возведен в Агре
храм Тадж Махал, считающийся самым прекрасным архитектурным памят-
ником в мире. В его строительстве участвовали архитекторы Османской им-
перии.
Текст
İslamdan sonra Türk tarihi
Uygur Devleti'nin yıkılmasından sonra yerine Karluk, Çiğil ve Argul gibi
Türk boylarına tarafından Karahanlı Devleti kuruldu (840). Karahanlılar devri
Türk tarihinde önemli bir dönüm noktası sayılır. Çünkü Karahanlı hükümdarı
Satuk Buğra Han zamanında İslamiyet resmi din olarak kabul edildi. Karahanlılar,
Orta Asya'da kurulan ilk Müslüman Türk devleti olmaları nedeniyle, Türk-İslam
kültür ve uygarlığı denilen tarihi gelişmenin temellerini attılar.
İlk yönetim merkezi Kaşgar ve kuzeydeki ikinci merkezi de Balasagun olan
Karahanlı Devleti, 1042 yılında Doğu ve Batı Karahanlı olmak üzere iki kardeş
arasında bölüşüldü. Bunlardan Doğu Karahanlı Devleti 1211 yılına kadar yaşadı ve
daha sonra Büyük Selçuklu Devleti'nin yönetimine girdi. Genellikle adil, dindar ve
kültürsever hükümdarlar tarafından yönetilen Karahanlı Devleti zamanında İslami
Türk edebiyatı gelişti, Kaşgar ve Balasagun birer kültür merkezi haline geldi.
Karahanlılar'ın hüküm sürdüğü dönemlerde başkenti Afganistan'daki Gazne
şehri olan ikinci bir Türk devleti daha bulunmaktaydı. Gazneli Devleti'nin
(969-1187) en güçlü dönemi ilk kez "Sultan" ünvanını kullanan Gazneli Mahmud
zamanı oldu. Hindistan üzerine birçok sefer düzenleyen Gazneli Mahmud, buraları
Türk yönetimine alarak islamlaştırdı ve böylece bugünkü Pakistan Devleti'nin
temellerini atmış oldu. Gazneli Mahmud'dan sonra gelen hükümdarlar bu parlak
dönemi devam ettiremedi. Selçuklularla yaptıkları Dandanakan Savaşı (1040)
sonrasında Hindistan'a çekilmek zorunda kalan Gazneliler, sonunda Selçuklu
egemenliği altına girdiler.
Oğuzların Kınık boyuna mensup Selçuk Bey tarafından kurulan Selçuklu
Devleti (1040-1157) bir diğer büyük Türk devletidir. Selçuklu devletinin
kurulduğu sırada Karahanlılar ve Gazneliler gibi iki güçlü Türk devleti daha
bulunuyordu. Selçuklular bu iki Türk devletiyle üstünlük mücadelesine girdiler ve
Türk birliğini kurmayı başardılar. Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey, 1055 yılında
Abbasi Hilafet Merkezi Bağdat'a girerek Şii Büveyhi Devleti'ne son verdi. Bunun
üzerine halife tarafından kendisine "Dünya Hükümdarı" ünvanı verildi. Onun
yerine geçen Sultan Alparslan zamanında ülkenin sınırları daha fazla genişledi. Bu
dönemin en önemli olayı ise Bizans İmparatorluğu ile yapılan mücadeleydi.
Anadolu sınırlarına gelen Sultan Alparslan, Bizans İmparatoru Romanos
Diogenes'i 1071 yılında Malazgirt'te ağır bir yenilgiye uğrattı. Bu zaferle Türkler'in
Anadolu'da yerleşmeleri kesinlik kazandı.Selçuklular'ın büyük hükümdarlarından
Sultan Melikşah zamanında ise Selçuklu tarihinin askeri, siyasi, ilmi ve edebi
alanda en parlak dönemi yaşandı. Ülkenin her yerinde medreseler açıldı. Bunlardan
en önemlisi Nizamülmülk tarafından yaptırılan ve Batı üniversitelerinin
mimarisine temel olan Nizamiye Medreseleri'dir.
Лексический комментарий
devir -vri – 1) эпоха, пора; период; devir açmak – открыть [новую] эpy;
çocukluk devri – пора детства; o devirlerde – в те времена; Osmanlı devri –
период Османской империи; 2) вращение; кругооборот; devir adeti/sayısı –
число оборотов; devir merkezi – поворотная точка, точка вращения; devir
müddeti – период вращения, время вращения; Dünyanın devri – вращение
Земли; tekerleğin devri – вращение колеса; 3) перегрузка; перенесение,
перемещение;
dönüm noktası – 1) поворотный пункт; 2) перелом, поворот; переломный
момент; savaşın dönüm noktası – переломный момент в борьбе/войне;
uygarlık,ğı – цивилизация; культура;
bölüşmek -i, -lе – делить между собой, делиться с кем-либо;
adil – справедливый, правый; adil bir mahkeme – справедливый суд;
dindar – религиозный, набожный, верующий;
ünvan – титул, звание;
islâmlaştırmak -i – обратить в мусульманскую веру;
temel – 1) фундамент; основание; evin temeli – фундамент дома;
2) основа, база; temel atmak – заложить основу (чего-л.); temel kakmak –
упрочиться, укрепиться; обосноваться (где-л.); temel tutmak – укорениться,
пускать корни; 3) основной, главный; temel düşünceler – основополагающие
идеи; temel prensipler – основные принципы;
egemenlik,ği – 1) суверенитет; millî egemenliği savunmak – защищать
национальный суверенитет; 2) власть, господство;
mensup -bu, -e – 1) относящийся, входящий в состав; 2) mensup -bu –
представитель (какой-л. организации); parti mensubu – член партии; ordu
mensupları – военнослужащие; basın mensupları – представители печати;
halife – 1) халиф; 2) преемник; наместник;
medrese – медресе; духовное училище;
üs,ssü – база; üsler kurmak – строить базы; ana üs – главная/основная
база; askerî üs – военная база;
Грамматический комментарий
1. Именно-глагольная форма на –ma, -me («отглагольное существи-
тельное) по своему функционированию и значению сходна с английским ге-
рундием: она также сочетает в себе черты глагола и существительного. Как
существительное, оно способно принимать притяжательные и падежные аф-
фиксы и служить определением и подлежащим, а как глагол, оно способно
принимать аффиксы залога и отрицания. Для того, чтобы не перепутать от-
глагольное существительное без падежных и притяжательных аффиксов с
глаголом в отрицательной форме повелительного наклонения, необходимо
обратить внимание на его место в предложении: глагол, скорее всего, будет
стоять в конце, в то время как отглагольное существительное будет стоять
либо в начале, либо в середине и, не имея падежных окончаний, являться ли-
бо подлежащим, либо определением (то есть стоять перед определяемым
словом). Кроме этого, отглагольное существительное наравне с причастиями
используется для «свертывания» сложноподчиненных предложений в про-
стые, следовательно, это неизбежно отражается при переводе на русский
язык. Например, Karahanlılar, Orta Asya'da kurulan ilk Müslüman Türk devleti
olmaları nedeniyle, Türk-İslam kültür ve uygarlığı denilen tarihi gelişmenin
temellerini attılar «Так как государство Караханидов стало первым тюркским
мусульманским государством в Центральной Азии, именно в нем были зало-
жены основы тюркско-исламской культуры и цивилизации».
2. При возникновении затруднений с переводом некоторых глагольных
форм проведите их морфемный анализ. Например, durduramadı: dur-dur-a-
ma-dı, где dur- корень «стоять, останавливаться», -dur- аффикс понудитель-
Вопросы и задания
1. Вспомните, какое тюркское государство имело столицу в Афгани-
стане? Как оно называлось, как называлась его столица, как звали его прави-
теля? В чем еще заключаются его заслуги? Что стало результатом его много-
численных походов в Индию?
2. Когда и кем было основано государство Великих сельджуков? Что
произошло с ним после смерти Мелихшаха?
3. Столицей какого тюркского государства был Изник? Расскажите об
этом государстве – когда, где и кем оно было основано.
4. Время правления какого султана было признано для тюрок Анатолии
золотым? Почему? Как закончилось это «золотое время»?
5. Что произошло с тюрками Анатолии после монгольского нашествия?
Что такое бейлик?
6. Расскажите о группах Аккоюнлу и Каракоюнлу. В какое время они
возникли? Кем по национальности они являлись? Какова их роль в развитии
тюркской цивилизации в целом?
7. Что представляла собой Анатолия накануне образования Османского
государства? В чем предпосылки его образования?
Лексический комментарий
beylik,ği – 1) казённый, государственный; 2) стереотипный, трафарет-
ный; 3) удельные владения бея, княжество; 4) солдатское одеяло;
birleştirmek – присоединять, соединять, сочленять, объединять, стыковать;
Orta Çağ – средние века, средневековье;
ermek -er – 1) -e достигать чего-либо, доходить до чего-либо; 2) созревать;
dek – до, вплоть до;
hanedan – 1) династия; знатный род; Selçuk hanedanı – сельджуки, дина-
стия сельджуков; 2) а) знатный, родовитый; б) гостеприимный; хлебосоль-
ный;
teşkilat – организация;
maliye – финансовые дела, финансы; Maliye Bakanlığı – министерство
финансов;
keşif –şfi – 1) открытие; coğrafi keşifler – географические открытия;
2) раскрытие, обнаружение; 3) разведывание, разведка;
uymak -e – 1) подходить; соответствовать; гармонировать; bu renkler
birbirine uymaz – Эти цвета не сочетаются; 2) следовать чему-либо; соблю-
дать что-либо; поступать согласно чему-либо; iyi ki size uymadım – Хорошо,
что я вас не послушался; kurallara uymak – соблюдать правила; 3) приспосаб-
ливаться, приноравливаться; 4) быть одинаковым, совпадать, соответство-
вать;
leh – для, в пользу кого/чего-либо; за кого/что-либо; lehimde – в мою
пользу, за меня; lehte olmak – быть за кого/что-либо; lehte ve aleyhte – за и
против;
milliyetçilik,ği – национализм;
örgütlemek -i – организовать;
yenilgi – поражение, проигрыш;
çökmek – 1) оседать; toprak çöktü – Земля осела; 2) обвалиться, рухнуть;
taban çöktü – Потолок обвалился; 3) приседать на корточки; опуститься, при-
Грамматический комментарий:
1. Образованное с помощью аффикса –er числительное birer перево-
дится как «по одному», «каждый по отдельности». Аналогичным способом
можно образовать и такие формы, как ikişer «по двое, попарно», üçer «по три, по
трое», dörder «по четыре», beşer «по пять», altışar «по шесть», yedişer «по семь»,
sekizer «по восемь», dokuzar «по девять», onar «по десять» и т.д. Например,
fabrikayı onar onar gezdik «Мы ходили по фабрике группами по десять человек».
2. Сочетание двух временных аффиксов –mış и –tı представляет собой
сложное время Duyulan geçmiş zamanın hikayesi, давнопрошедшее (или преж-
депрошедшее) время, которое употребляется для обозначения действия,
имевшего место ранее какого-либо другого действия, также совершившегося
в прошлом (ср.: Past Perfect в английском). Чаще всего при переводе этой фор-
мы на русский язык используются такие слова, как давно, уже, еще раньше.
3. Сочетание двух временных аффиксов –acak и –tı представляет собой
сложное время Gelecek zamanın hikayesi, будущее-прошедшее время, обозна-
чающее действие, которому предстояло совершиться в прошлом. На русский
язык оно переводится как «собирался, намеревался, должен был, предстояло +
инфинитив».
Вопросы и задания
1. Когда и каким образом была образована Османская империя? Кто
был ее первым правителем?
2. Как Османская империя достигла своего величия? Какие земли были
ей завоеваны?
3. Назовите размер территории Османской империи во время ее рас-
цвета. Где располагались ее границы? Как складывались ее отношения: а) со
странами Европы; б) с Америкой; в) с Россией?
4. Вспомните школьный курс истории: сколько было русско-турецких
войн? Каковы были их причины, результаты?
Текст
1. Dünya savaşı ve Kurtuluş Savaşı
Birinci Dünya Savaşı'nda (1914-1918) Almanlar'ın yanında yer alan
Osmanlı Devleti'nin toprakları, mihver ülkelerin yenilmesi üzerine; 1918 yılında
imzalanan Mondros Mütarekesi'nin ardından İngiltere, Fransa, Rusya ve
Yunanistan'ın işgaline uğradı. Ülke topraklarının işgale uğraması ve İstanbul
Hükümeti'nin çaresiz kalması, Anadolu ve Trakya'daki Türk halkı için direnişten
başka seçenek bırakmamıştı. Yunan işgali, küçük savunma cephelerinin
kurulmasını, bölgesel direniş örgütlerinin oluşmasını hızlandırdı.
Osmanlı İmparatorluğu, altıyüz yıl boyunca yönetiminde bulunan farklı din,
dil ve ırktan insanları bir arada tutabildi, din ve vicdan özgürlüğü sağlayarak,
bünyesindeki ulusların kültür ve dillerinin korunmasına imkan verdi.
Ulusal Kurtuluş Savaşı (1919-1923).
Ulusal Kurtuluş Savaşı, ömrünü tamamlamış bir imparatorluğun
yıkıntılarından çağdaş bir devletin ortaya çıkarılması çabasıdır. Türk direniş
çabalarının tam bir bağımsızlık savaşına dönüşmesi, Mustafa Kemal'in 19 Mayıs
1919'da 9. Ordu Müfettişi olarak Samsun'a ayak basması ile başladı ve çok zor
koşullarda, dünyanın büyük devletleri tarafından desteklenen ordulara karşı
başarıya ulaştı.
Osmanlı ordusuna 11 Ocak 1905'te yüzbaşı rütbesiyle katılan Mustafa
Kemal, Birinci Dünya Savaşı'nda askeri yeteneğini hemen hemen bütün cephelerde
kanıtlamıştı. Birinci Dünya Savaşı'nın ardından, Yıldırım Orduları'nın kaldırılması
üzerine İstanbul'a dönmüştü. İstanbul Hükümeti'nin baskısı altında işgalci güçlere
karşı siyasi açıdan bir sonuç elde edilemeyeceğini anlayan Mustafa Kemal
Anadolu'ya geçerek mücadeleyi oradan sürdürmeye karar verdi. Ulusal direnişi
örgütlemek için Anadolu'daki mevcut tüm birliklerle ve direniş örgütleri ile ilişkiye
geçti. 22 Haziran 1919'da Amasya'da yayınladığı genelge ile ulusal hareket için ilk
çağrısını yaptı, Erzurum ve Sivas Kongreleri ile bu savaşımı örgütleyerek resmi bir
konum kazandırdı. Sivas Kongresi'nde son şeklini alan Milli programına göre
Türker’in oturduğu yerler hiçbir biçimde parçalanamayacaktır.
Mustafa Kemal, Osmanlı Devleti'nin altı yüz yıllık hayat ve hakimiyetine
son verildiğini, Büyük Millet Meclisi'nin 23 Nisan 1920'de Ankara'da
toplanacağını açıkladı. Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), 23 Nisan 1920'de
çalışmalarına başladı ve Mustafa Kemal Meclis Başkanı seçildi.
Ankara ve İstanbul arasındaki son bağlar 12 Ağustos 1920 tarihinde Sevr
Antlaşması'nın imzalanmasıyla kopmuştu. Anlaşmaya göre Türkler, Anadolu'nun
küçük bir parçasına egemen olabilecekler ve yabancı ülkelerin mali ve askeri
denetimi altında bulunacaklardı.
Sevr Antlaşması'na göre Doğu Anadolu'da bir Ermeni devleti kurulması için
başlatılan çabalar etkisiz duruma getirildi. 18 Kasım 1920'de yapılan ateşkes
Лексический комментарий
mihver – ось; mihver devletleri (ülkeleri) – державы оси;
mütareke – перемирие; Mondros Mütarekesi – Мудросское перемирие;
çaresiz – безвыходный, безнадёжный; çaresiz durum – безвыходное
положение; çaresiz kalmak – оказаться в безвыходном положении;
direniş – 1) сопротивление, противодействие, отпор; 2) бойкот;
cephe – 1) фасад; 2) фронт; cephe ateşi – фронтальный огонь; cephe[yi]
büyütmek – а) расширять фронт; б) развёртываться по фронту; cepheye girmek –
прибыть на фронт; 3) сторона; işin bu cephesi – эта сторона дела; 4) фронт;
millî kurtulmuş cephesi – фронт национального освобождения;
hızlanmak – набирать скорость, убыстряться, учащаться; усиливаться;
ırk – раса; beyaz ırk – белая раса; sarı ırk – жёлтая раса;
bünye – 1) строение, устройство, структура; 2) телосложение,
комплекция;
yüzbaşı -yı – капитан, ротмистр;
rütbe – 1) степень, ступень; 2) чин, ранг, звание;
kanıtlamak -i – доказывать, аргументировать, обосновывать доводами;
çağrı – 1) приглашение; вызов; 2) призыв, воззвание;
Грамматический комментарий
1. Наиболее яркий пример использования причастий при передаче
сложноподчиненных предложений – косвенная речь: например, Mustafa
Kemal, Osmanlı Devleti'nin altı yüz yıllık hayat ve hakimiyetine son verildiğini,
Büyük Millet Meclisi'nin 23 Nisan 1920'de Ankara'da toplanacağını açıkladı
«Мустафа Кемаль сообщил, что 600-летнему существованию и гоподству
Османской империи положен конец и что Национальное собрание будет со-
звано 23 апреля 1920 года в Анкаре». Для того, чтобы осуществить перевод
подобного предложения, необходимо точно определить сказуемое (açıkladı) и
согласованное с ним подлежащее (Mustafa Kemal). Затем найти причастия в
форме винительного падежа; они будут сказуемыми подчиненных предложе-
ний, а согласованные с ними существительные или местоимения в родитель-
ном падеже – подлежащими подчиненных предложений (в данном случае –
Osmanlı Devleti'nin son verildiğini и Büyük Millet Meclisi'nin toplanacağını.
2. Сочетание –e göre переводится как «по мнению», «по словам», «со-
гласно чему-либо», «как говорится в…» и т. д.
Вопросы и задания
1. Расскажите о движении младотурок: что они представляли собой,
что они требовали, что стало результатом их движения. Как назывался коми-
тет, созданный ими? Когда и при каких обстоятельствах он пришел к власти?
2. Что толкнуло Османскую империю на участие в Трипольской, Бал-
канской, Первой мировой войне? С кем велись эти войны? На чьей стороне
выступали османы? Назовите даты начала и окончания этих войн, а также ре-
зультаты их проведения.
Сулейман Демирель
Текст
23 Nisan 1920'de TBMM'nin açılışı ile yeni bir devlet kuruldu. Ancak
Kurtuluş Savaşı devam ederken, milli birlik ve beraberliğin bozulmaması için re-
jimin adı konulmamıştı. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde (TBMM) 29 Ekim
1923'te Anayasanında ülkenin yönetim şekli cumhuriyet olarak belirlenmiştir.
1923-1929 yılları arasında Teşvik-i sanayi Politikası uygulandı ama dünyada
yaşanan ekonomik kriz nedeniyle yeterli yararlı olamamıştır.
1930'lu yıllar dünya tarihi açısından son derece önemliydi. Avrupa'da faşizm
yayılmakla birlikte Türkiye'nin doğu komşusu SSCB'de de sosyalist idare anlayışı
totaliter bir şekilde yayılmaktaydı. Dünyada ekonomik buhran vardı. Türkiye’nin
amacı, buhranı atlatabilmek ve hızla kalkınabilmekti.
Atatürk'ün ölümü üzerine 11 Kasım 1938'de cumhurbaşkanlığına seçilen
İnönü Cumhurbaşkanlığının yanı sıra CHP genel başkanlığına da geçip yönetim
üzerinde geniş otorite sahibi oldu.
26 Aralık 1938’de toplanan CHP Üçüncü Büyük Kurultayı'nda İsmet Paşa
genel başkan ve Milli Şef ilan edilmesiyle yaklaşık 12 yıl sürecek olan milli şeflik
dönemi başlamış oluyordu.
II. Dünya Savaşı (1939-1945) döneminde İnönü ülkeyi savaştan uzak tut-
maya çalıştı. II. Dünya Savaşı'nın bitmesiyle basında ve mecliste çok partili siyasal
sistemi savunan bir anlayış oluştu. Buna CHP genel başkanı ve cumhurbaşkanı
İsmet İnönü de yaptığı konuşmalarla destek verdi. 7 Ocak 1946'da Demokrat Parti
kuruldu. Parti genel başkanlığına Celal Bayar getirildi. Demokrat Parti birinci ikti-
dar dönemimde (1950-54) liberalleşmede önemli adımlar attı. Yabancı yatırımlar
desteklendi. Ezanın Arapça okunması ve radyoda dini program yapılması yasağı
kaldırıldı ve okullara din dersi kondu. 1950 yılında Kore'ye asker gönderilmesin-
den sonra 1952'de NATO'ya girildi.
1960ta TSK yönetime el koydu ve Milli Birlik Komitesi'nin onayıyla Adnan
Menderes, Hasan Polatkan, Fatin Rüştü Zorlu idam edildi. Celal Bayar ve Refik
Koraltan ile 11 kişinin idam cezası ömür boyu hapse çevrildi. DP, 29 Eylül 1960'ta
kapatıldı.
11 Şubat 1961'de Demokrat Parti'nin devamı olarak kurulan Adalet Partisi
1961 seçimlerine girerek %34,8 oy topladı. 450 kişilik mecliste 158 milletvekilini,
Senatoda ise 150 senatörün 70'ini aldı. Cumhuriyet Halk Partisi-Adalet Partisi
koalisyonu kuruldu.
Лексический комментарий
anayasa – конституция, основной закон;
belirlemek –i – 1) определять, устанавливать; 2) сужать, ограничивать
(понятие);
teşvik -ki – поощрение, стимулирование;
SSCB – Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği – СССР, Союз Советских
Социалистических Республик;
totaliter – тоталитарный;
buhran – кризис;
CHP – Cumhuriyet Halk Partisi – Народно-республиканская партия;
otorite – авторитет, влияние;
şef – шеф, начальник;
ilan etmek – анонсировать, декларировать;
sıkıntı – 1) грусть, тоска, скука; томление; 2) трудность, затруднение,
затруднительное положение; maddî sıkıntıler – материальные затруднения; su
sıkıntısı – нехватка воды; 3) лишение, тяготы жизни, нужда; sıkıntı çekmek –
переносить тяготы жизни/лишения/трудности; sıkıntıya düşmek – испытывать
трудности (с деньгами и т. п.);
iktidar – 1) власть; iktidar başında bulunmak/olmak – находиться у власти;
iktidara gelmek – прийти к власти; iktidarda ikilik – двоевластие; iktidarı kötüye
kullanmak – злоупотреблять властью; iktidar partisi – правящая партия;
iktidardan düşmek – отойти от власти; 2) сила, мощь; iktidarı olmamak – быть
не в силах;
Грамматический комментарий
1. Форма –makla birlikte / beraber переводится как «вместе с …»; при-
соединение ile-падежа к инфинитиву становится возможным благодаря
именным качествам турецкого инфинитива.
2. Пассивный залог, помимо смещения отношений между субъектом и
объектом, используется в турецком языке для образования безличных и не-
определенно-личных предложений. Таким образом, предложение NATO’ya
girildi переводится просто как «Было осуществлено вступление в НАТО».
Вопросы и задания
1. Что такое Лозаннское соглашение? Когда оно было принято и что
оно утверждало? В чем его значение для современной Турции?
2. Какую позицию занимала Турция во время Второй мировой войны?
Отразилась ли война каким-либо образом на состоянии страны?
3. Когда пришла к власти Демократическая партия (ДП)? Кто являлся
лидером этой партии? Что изменилось в стране с приходом этой партии к
власти (особенно в аспекте отношений между Турцией и США)?
Список литературы
1. Вольский, Д. А. Турция: партнер, знакомый и незнакомый /
Д. А. Вольский (Политика. Бизнес. Культура. Туризм.). – М., 1997.
2. Кинросс, Л. Расцвет и упадок Османской империи / Л. Кинросс. –
М. : Крон-Пресс, 1999.
3. Турция: карманная энциклопедия. – М. : Восток-Запад, 2007.
4. Турция: современные проблемы экономики и политики. – М., 1997.
5. Хитцель, Ф. Османская империя / Ф. Хитцель. – М. : Вече, 2006.
6. Электронный ресурс http://www.kultur.gov.tr/
7. Электронный источник: http://www.turkey.mid.ru/rus_smi/rus_
smi56.html
8. Электронный источник: http://old.marin.ru/turkey/history6.shtml
9. Электронный источник: http://turtsia.ru/rus/index/history
10. Электронный источник: http://www.zarubejye.com/history/
history4.htm
Текст
Türkiye'nin alan veya coğrafi konum açısından Asya ile Avrupa arasında bir
köprü durumunda ve batı kültürü arasında bir geçiş kuşağında yer almaktadır.
Coğrafi konum açısından kuzeydeki ülkelerin deniz yoluyla Akdeniz, Hint
Okyanusu, Atlas Okyanusu ile temas kurarak dünyaya açılması, boğazlar
vasıtasıyla Türkiye üzerinden geçmektedir. Aynı şekilde Avrupa'nın Orta Doğu'ya
kara yolu bağlantısı yine Türkiye'nin işgal ettiği Anadolu ve Trakya üzerinden
sağlanmaktadır. Bunun yanında Türkiye'nin bulunduğu kütle, Orta Doğu ülkeleri
için önemli bir hayat damarı halindedir. Başta Fırat ve Dicle'nin suları ile hayat
bulan Suriye ve Irak Anadolu yarımadasına sıkı şekilde bağlıdır.
Sadece bu noktalar ele alındığında Türkiye gerek batı gerekse orta doğu
dünyası için bir bakıma hayati çıkarlarının sağlandığı bu alemde birbirine
bağlayan, pekiştiren bir doğal köprü durumundadır. Stratejik açıdan ele alındığında
dünya petrolünün %60'ını oluşturan Orta Doğu ülkelerinde istikrarın sağlanması ve
bir bakıma batının petrol çıkarlarının devam etmesi açısından da Türkiye'nin
üzerine önemli görevler düşmektedir. Nitekim bu stratejik önem körfez krizi ve
savaşın müddetinde kendini güçlü olarak hissettirmiştir. Örnek olarak Birleşmiş
Milletlerin aldığı ambargo kararının Irak'a uygulanmasında Türkiye anahtar
durumunda olmuştur. Türkiye buna uymadığı takdirde ambargonun uygulanması
mümkün olmayabilirdi ve körfez savaşında müttefik kuvvetlerin sağladığı başarı
yine Türkiye'nin müttefiklerin yerine uyguladığı politika sayesinde olabilmiştir.
Batı dünyası ne güçlü ne de zayıf bir Türkiye istemektedir.Bu amaç uygun
olarak bazı batı ülkeler ve komşularımız terörist eylemler için adeta yataklık
yapmışlar ve hatta gizli yollarla destek bile sağlamışlardır. Hiç bir batı ülkesinin
kendi ülkesi siyasi ve demokratik düşüncesi aleyhinde çalışan bir örgüt
barındırmazken Türkiye'nin parçalanması ve bölünmesi için faaliyet gösteren
çeşitli örgütleri beslemekte ve onlara gizli yollardan her türlü desteği
sağlamaktadır.
Batı dünyası bu amacına uygun olarak ülkemiz için çoğu uluslar arası
safhalarda çifte standart uygulamıştır.Bunun en tipik örneklerinden biri Kıbrıs’ta
Türk halkı katledilirken batının seyirci kalması anlaşmalardan doğan hakkımızı
kullanmakla da Türkiye'nin bir "istilacı ülke" olarak dünyaya tanıtılması başta
Amerikanın silah ve diğer ambargoları uygulamasıdır. Avrupa topluluğunu
Yunanistan politik nedenlerle alınırken Türkiye'nin bu topluluğa girmesini
zorlaştırıcı, engelleyici işlemlerinin sürdürülmesi de batının Türkiye üzerindeki
sevimsiz emellerini açıkça ortaya çıkarmaktadır. İnsan haklarına çok
Лексический комментарий
konum – положение; местоположение, местонахождение;
temas – 1) касание, прикосновение; 2) соприкосновение, контакт;
3) связь, сообщение;
vasıta – 1) средство; 2) посредник;
damar – 1) сосуды, вена; 2) прожилка (в дереве, мраморе и т. п.); 3) жи-
ла; altın damarı – золотоносная жила; petrol damarı – нефтеносная жила;
4) нрав, натура, характер; 5) жилка, склонность (к чему-то); şairlik damarı –
поэтическая жилка;
Dicle ve Fırat – Тигр и Евфрат;
istikrar – 1) утверждение, укрепление; 2) стабильность; устойчивость;
Birleşmiş Milletler – ООН;
ambargo – эмбарго;
terörist eylem – террористический акт;
safha – 1) стадия, этап, период; 2) грань, сторона, бок;
istilâcı – 1) захватчик, оккупант; 2) захватнический.
Yurtta Sulh, Cihanda Sulh – мир на родине, мир во всем мире: слова sulh
и cihan не употребляются в современном турецком языке, имея синонимы
barış и dünya.
Грамматический комментарий
1. Слово açıdan схоже по значению со словом bakımdan – «с точки зре-
ния, с позиции». При его применении следует обратить внимание на то, что
грамматическая форма этого слова зависит от того, стоит оно после сущест-
вительного или прилагательного, так как при взаимодействии с существи-
тельным будет возникать изафет: coğrafi açısından «с точки зрения геогра-
фии». Если же ему предшествует прилагательное, то по правилам граммати-
ки изафет возникать не будет: stratejik açıdan «со стратегической точки зре-
ния».
2. Hissettirmek является формой понудительного залога от глагола
hissetmek и может быть переведена как «заставить чувствовать, заставить по-
чувствовать».
3. При добавлении окончаний, начинающихся с гласного звука, к слову
Irak (или другим именам собственным, заканчивающимся на k), написание
слова не изменяется, однако читаться оно будет так, будто вместо k стоит ğ:
Irak’ın – [Irağın], Irak’a – [Irağa].
Вопросы и задания
1. Охарактеризуйте в целом место Турции в современном мире. Какое
место она занимает на Среднем и Ближнем Востоке? Как можно охарактери-
зовать ее отношения с европейскими странами?
2. В какие международные организации входит Турция? Когда она стала
членом каждой из этих организаций? Какие страны, помимо Турции, входят в
них?
3. Сколько времени продолжаются попытки Турции вступить в ЕС?
Что является причиной отказа Евросоюза? Какие реформы, какие изменения
необходимо ввести Турции, чтобы увеличить свои шансы?
4. Подумайте, какие выгоды и проблемы может принести Турция Евро-
союзу. Является ли вступление в Евросоюз для Турции выгодным со всех
сторон?
5. Объясните суть конфликта между Турцией и Грецией. Когда он на-
чался? Как он влияет на внешнюю политику обеих стран? Как он развивается
в настоящее время?
Лексический комментарий
çözmek -i – 1) распутывать; düğümü çözmek – развязать узел;
2) расстёгивать пуговицы; 3) распутывать (вопрос, проблему и т. п.);
4) разгадывать, расшифровывать;
tanınmak – быть узнаваемым, узнаваться, признаваться, быть признан-
ным;
su kullanımı – водопотребление;
kanun dışı – вне закона;
ilâç,cı – 1) лекарство, лечебное средство; ilâçla tedavi – медикаментоз-
ное лечение; ilâç yapmak/hazırlamak – приготовить лекарство; ilâç yazmak –
выписать лекарство; 2) средство (от чего-л.);
eroin – героин;
1 . 40 تهيه و تنظيم : شورای نویسندگان پان ایرانيست کرمان تهيه شده به 4 زبان پارسی, روسی, ترکی استانبولی و انگليسی ( 110 ) 9 اکتبر 2007 برابر با 17 مهر 1386 چهلمين سالگرد دستگيری و قتل انقلابی مشهور ا مریکای لاتين ارنستو چه گووارا ميباشد.چه یک انقلابی ا زاده وکاملن بی همتا بود که مرزهای انقلابی را شکست و اندیشه ای نو برای مبارزه با ظلم و استبداد بنيان نهاد هر چند که نتوانست به ا رزوهای انقلابيش جامه عمل بپوشاند ليکن از دروازه ی گذشت و به افسانه ها پيوست. تاریخ خانندگان عزيز بخوبی واقفند که تاييد و علاقمندی به ايدي ولوژی ارنستو چه گوارا به معنای تاييد شيوه ی حکومت مارکسيستی و کمونيستی برای کشور عزيزمان نميباشد و همانطور که ميدانيد ملت ايران ملتی سنت گرا می باشند که بيش از هزاران سال ميباشد که ا يين يکتا پرستی داشته اند کمونيسم در ايران بطور کلی در طول تاريخ هيچگاه و شکست گروه های چپی گواه اين موضوع ميباشد که راه به جايی نبرده است. همانطور که ایدي ولوژی و مبارزات ماي و فقط در چين موفق بود افکار و مبارزات چه گووارا و یا کاسترو نيز فقط در کشورهای ا مریکای لاتين ميتوانست موفق باشد و در هر جای دیگری محکوم به شکست است نام چه که بر ابتدای گوارا ا مده است و وی را مشهور کرده در واقع یک اسم عام و همگانی است و همه ی ا رژانتينی ها در بيرون از کسورشان ویا حتی در داخل ا رژانتين یکدیگر را با ا ن صدا ميکنند بدون ا نکه همدیگر را بشناسند. مثل شيرازیها که یکدیگر را کاکو یا کاکا ميخواند و یا لرستانيها که به هم خالو ميگویند.
2 وقتی گوارا به کوبا رفت همه او را چه صدا ميزدند در نتيجه این اسم عام بر وی ماند و بر بالای نامش و تبدیل به یک اسم خاص و مشهور گردید. برد. دکتر ارنستو گووارا دلاسرنا در سال 1928 در شهر روزاریو سومين شهر بزرگ ا رژانتين پس از بوي نس ا یرسدر ميان یک خانواده اسپانيایی-ایلندی الاصل متولد و پس از اتمام تحصيلات مقدماتی وارد دانشکده ی پزشکی شده و در سال 1953 موفق به اخذ دکترای پزشکی گردید و به اتفاق دوست طبيب خود گرانادو به جنگل های ا مازون رفته و در یک بيمارستان جذامی مشغول به کار شد و تمام تلا ش خود را برای کمک به بيماران فقير و محروم به کار او در خلال ایام دانشگاهی و همچنين کار در بيمارستان با مشاهده ی فقر تبعيض و سلطه استعمار و استثمار و دخالتهای بسيار علنی ا مریکا و سيا در امور داخلی کشور های ا مریکای لاتينبه مطالعه ا ثار مارکس و لنين و دیگر کمونيستهای مشهور علاقمند شد و در کوتاه زمان پيرو ایدي ولوژی مارکسيسم-لنينيسم گردید.او مدتها در بوليوی خدمت کرد و سپس به همراه گروهی از یاران خود به گواتمالا رفت و شاهد دخالت های ا مریکا در بر اندازی رژیم ا ربنز بود و با تمام تلاشی که برای کمک به انقلابيون کردند متاسفانه کاری از پيش نبردند و از همان زمان او هدف سيا و حکومت دست نشانده ی ا مریکا در گواتمالا گردید. با کمک مخفيانه یکی از سفارت خانه های کشوری که نما ا ن در رم و راز است از گواتمالا خارج شد و به مکزیک رفت و در سال 1955 فيدل کاسترو را در ا نجا ملاقات کرد. دیدار این دو پس از یک سری ملاقات و مذاکرات یاران نزدیک کاسترو در گواتمالا با چه گوارا پایه ریزی شده بود.ليکن کاسترو در فرار او از گواتمالا دست نداشت و حتی چندی پيش در مصاحبه اش این نکته را تایيد نمود که هنور نميداند کدام سفارتخانه چه گوارا را از گواتمالا فراری داده است! چه در طول سفرهای خود تجربيات زیادی ا موخت و چون دارای هوش سرشاری بود در کارهای خود ظرافتی عجيب و بی همتا داشت در کوتاه زمان نه تنها تبدیل به یک نظریه پرداز انقلابی و سياسی شد بلکه به دليل گذراندن دوره
3 های ا موش چریکی به عنوان یک مبارز و تکاور کاملن استثنایی مشهور گردید. علاوه بر اینها مردی بود بسيار ا رام و کم حرف با ویژگيهای سرشار انسانی که رفاقت, نوعدوستی,ایثارگری و شهامتش زبانزد همه ی یارانش گشته بود کاسترو پس از این ملاقات بی درنگ وی را وارد صفوف یاران انقلابی خيش کرد وی در ابتدا بعنوان پزشک انقلابيون وارد مبارزه شد ليکن به دليل انضباط بی حد و همچنين قدرت تيراندازی و عمليات چریکی که داشت, بزودی به صفوف گروه های ضربت پيوست و چيزی نگذشت گروه های مختلف انقلابيون جنگل را بر عهده گرفت. او با تمام وجود خود را در خدمت انقلاب کوبا قرار داد و برخی عمليات خطرناک را که حتی خود کاسترو از انجام ا نها واهمه داشت بر عهده گرفت.او در همان موقع چند اختلاف کوچک ولی دوستانه با کاسترو پيدا کرده بود که اختلاف اول ماموریتهای پيچيده و بسيار خطرناک بود که چه برنامه ریزی ميکرد ولی کاسترو برای حفظ جان وی و یارانش جلوی او را بشدت ميگرفت و دیگر رقابت ا نها بر سر مسي له ی ا شپزی بود!چون این دو در ا شپزی رقابت بسيار عجيب و جالبی داشتند و هر کدام خود را بهتر از دیگری ميدانست که البته این ماجرا تبدیل به یک شوخی بين ا ن دو و یاران انقلابيشان شده بود و مدام هم به قول معروف کرکری ميخاندند!حتی سالها پس از کشته شدن چه در یک مصاحبه به این نکته اشاره نمود و با خنده گفت: ا شپزی چه هرگز به پای من نمی رسيد.او فقط غذاهای گوشتی را خوب ميپخت اینجور غذاها را فقط روستایيان خوب ميپزند! اما کاسترو در یک جا درباره ی چه گووارا گفته است«چه عظمت اخلاقی فوق العاده ای داشت, او ثابت کرد انسانی دارای عقاید عميق,کارگری خستگی ناپذیر و پرقدرت و منظم در انجام وظيفه است. بيش از هر چيز او نمونه و الگو برای تمام یارانش بود در هر کاری اول ميشد.به کليه قانونهایی که وضع ميکرد پایدار بود.احترام و نفوذ زیادی در ميان یارانش داشت «وقتی انقلاب کوبا به ثمر رسيد,مدتها در ا ن کشور مسي وليتهای انقلابی بر عهده گرفت ليکن پس از زمانی نه چندان طولانی ا نجا را ترک کرد. جدایی او داستانها و شایعات زیادی را رواج داد. بسياری معتقد بودند که اختلافات عميق او با کاسترو در شيوه مبارزه و ادامه کار سبب این جدایی گشت,زیرا چه ميخاست این انقلاب را در تمام ا مریکای لاتين و حتی دیگر کشورهای تحت استعمار ا مریکا تعميم دهد ليکن کاسترو به همان محدوده ی کوبا بسنده کرده بود.چه گووارا بر این
4 باور بود که ما برای پشت ميز نشستن انقلاب نکرده ایم,ما برای مردم انقلاب کرده ایم و باید حکومت را بدست مردمان شریف و پاکدامن بدهيم و خود برای رهایی یک ملت تحت استعمار دیگر وارد مبارزه شویم. در حاليکه کاسترو پس از پيروزی انقلاب خود حکومت را بدست گرفت. در واقع چه برای ا زادی همه ی ملتها احساس رسالت و مسي وليت ميکرد و برای خود و انقلابش مرزی قاي ل نبود و ا رزوی پشت ميز نشينی و حکومت داری بر دل نداشت.کاسترو در پاسخ به این اتهامات گفت: «من به چه قول دادم که پس از پيروزی انقلاب,به وی اجازه دهم که مارا ترک کند و به جای دیگر برود. این خاستهی خود او یود و من به ا ن عمل کردم او یک روز ا مد و گفت ميخاهم به یک ماموریت انقلابی بروم و من گفتم بسيار خوب من سر قول خود هستم!» ليکن بسياری از یاران چه این ادعا را رد ميکنند و بر این باورند که کاسترو وی را خطری بزرگ برای خود ميپنداشت و لذا خيلی مودبانه و سياستمدارانه شر او را از سر خود کم کرد و وی را از کوبا خارج ساخت و گروهی هم در پی این ادعا می افزایند کاسترو سبب شد مخفيگاه چه توسط سيا کشف شود و در نتيجه به قتل برسد. زیرا ا نها بر این باورند که تنها کاسترو ميدانست که چه گووارا کجاست و چه ميکند. چه پس از ترک کوبا به ا فریقا رفت و در کنگو به همراه یک گروه چریک انتر ناسيوناليست پا به پای یاران و هواداران پاتریس لومبوما وارد مبارزه شد و در جریان این مبارزات تجربيات زیادی ا موخت. پس از مدتی به تانزانيا رفت و سپس به کوبا بازگشت و برای ادامه ی مبارزه به بوليوی رفت( 1966 ). ليکن حدود یک سال بعد او و یارانش در بوليوی لو رفتند و مخفيگاه ا نها شناسایی و سرانجام دستگير و ناجوانمردانه تيرباران شدند. در شناسایی او بلاشک سيا نقش اول را بازی ميکرد زیرا همه ی یاران او حتی گروه بسيار کثيری از جوانان انقلابی ا مریکای لاتين خود را مثل او ا رایش ميکردند و شبيه او لباس ميپوشيدند و ریش گذاشته بودند و همدیگر را چه صدا ميزدند ليکن چه گووارا به دليل اعتياد شدید به سيگار برگ, مبتلا به بيماری ا سم بود و هميشه مایع افشان مخصوص تنگی نفس همراه داشت و مدام ا نرا درون دهان و حلق خود ميافشانيد و ميگویند همين ا سم سبب
5 شناسایی وی از بين یاران بيشمارش گردید.اما دژخيمان برای راحتی خيال خود و سيا به هيچ کس رحم نکرده و کليه ی یاران او و همه ی کسانی که با لياس و هيبت و شکل و شمایل چه دیدند به تير بستند و اجساد ا نها را سر به نيست کردندتا کسی اثری از ا نها نيابد.در واقع سيا و اربابان استعمار از مرده ی او بيشتر از زنده ش ترس داشتند.ترسس ا نها این بود که اگر او تبدیل به اسطوره شود کار ظلم و زور گویی و تجاوز ا نها به بن بست ميرسيد و از هر قطره خون چه گووارا هزارا انقلابی سر از خاک بيرون می ا ورد. به هر صورت چندی پيش جسد او و همرزمانش پيدا شد و در جایگاهی که به او تعلق داشت قرار گرفت ليکن هنوز هم ظلم و تجاوز و استعمار در بسياری از کشور های جهان از جمله کشور عزیزمان ایران حاکم است به اميد ایرانی ا زاد وا باد به دور از حاکميت دینی و فرقه ای پاینده ایران 1.Guerulla Warfare 2.Reminiscences of cuban revulotionary war 3.Bolivian diary 4.The motocycle diary 5.A journey around south 6.Dr. Mahmoud Karimi منابع : Che nin çocuklarına veda mektubu Sevgili Hildacık, Aleidacık, Camilo, Celia ve Ernesto
6 Eğer bu mektubu okumanız gerekirse bu, sizlerin arasında olmadığımdan olacaktır. Beni zar zor hatırlayacaksınız, en küçükleriniz ise hiç hatırlamayacaktır. Babanız düşündüğü gibi hareket eden bir adamdı ve kesinlikle inançlarına bağlıydı. İyi bir devrimci olarak yetişin. Doğaya egemen olmayı olanak kılan tekniğe egemen olmak için çok çalışın. Devrimin önemli olduğunu ve bizlerin yalnız başımıza hiçbir değerimizin olmadığı hatırda tutun. Herşeyden önce de dünyanın herhangi bir yerinde hehangi bir kişiye karşı yapılan herhangi bir haksızlığı daima yüreğinizin en derin yerinde hissedebilin. Bu, bir devrimcinin en güzel niteliğidir. Sizi ufaklıklar, hep görmeyi umuyor ve kocaman kucaklıyorum. Babanız Che nin Fidel e veda mektubu Fidel, Dünyanın başka ülkeleri benim mütevazi çabalarımın yardımını istiyor. Ben senin Küba ya olan sorumluluğunun sana imkan vermediği şeyi yapabilirim. Ayrılmamızın zamanı geldi. Bunu acı ve sevincin karışımıyla yaptığım bilinsin; burada benim kurucu umutlarımın en safını ve sevdiklerim arasında en sevgili olanı bırakıyorum ve beni evladı gibi kabul eden bir halkı bırakıyorum. Bu, benim ruhumdan bir parça koparmaktır. Yeni savaş alanlarında bana vermiş olduğun inancı, halkımın devrimci ruhunu, görevlerin en kutsalı olan nerde olursa olsun emperyalizme karşı mücadele etme görevini yerine getirme duygusunu taşıyacağım. Başka gökler altında son saatim geldiğinde benim son düşüncem bu halk ve özellikle sen olacaksın. Öğrettiklerin için ve eylemlerimin en son sonuçlarına dek sadık olmaya çalışacağım, örneğin için sana teşekkür ettiğimi, Devrimimizin dış politikası ile her zaman özdeşleştiğimi ve buna devam edeceğimi, sonumun geldiği herhangi bir yerde Kübalı devrimci olmanın sorumluluğunu duyacağımı ve öyle davranacağımı, çocuklarıma ve karıma maddi hiçbir şey bırakmadığımı ve bundan üzüntü duymadığımı, aksine sevindiğimi, onlar için hiçbir şey istemediğimi çünkü devletin onlara yaşama ve eğitim görmeleri için gereken her şeyi vereceğini biliyorum. Her zaman zafere kadar! Ya vatan ya ölüm! Che nin Ailesine Veda Mektubu Sevgili Canlar, Bir kez daha bacaklarımın arasında Rocinante nin kemikleri fırlamış sağrılarını hissetmeye başladım. Yine elde kalkan, yollara düşüyorum. Yaklaşık on yıl kadar önce, size yine böyle bir veda mektubu yazmıştım. Hatırladığımca, daha iyi bir asker, daha iyi bir doktor olamamaktan yakınmıştım. Artık doktorlukla ilgilenmiyorum, ama öyle kötü bir asker değilim artık.
7 Çok daha bilinçli olmanın dışında, hiçbir şey değişmedi özünde; Marksizm anlayışım derinleşti ve netleşti. Özgürlük adına savaşanlar için tek çözüm yolunun silahlı mücadele olduğuna inanıyorum ve bu inanca uygun olarak davranıyorum. Çokları bana maceracı diyecek, evet öyleyim -ama farklı bir türden- inançlarını doğrulamak için postunu tehlikeye atan türden... Belki de bu benim son mektubum olacak. Ölmeye niyetim yok ama, mantıklı ihtimaller arasında bu da var. Öyle olursa, son kez kucaklarım sizleri. Sizleri çok sevdim, yalnız bu sevgiyi nasıl ifade edeceğimi bilemedim; aşırı bir katılıkla kendi yöntemlerime bağlı kaldım, ve bazı kereler beni anlayamadığınızı sanıyorum. Beni anlamak kolay değildi, ama salt bugünlük olsun bana inanın. Bir sanatçının dikkatiyle eksiklerini giderdiğim iradem taşıyacak artık sallanan bacaklarımı ve tükenmiş ciğerlerimi. Bunu yapacağım. Arada bir düşünün yirminci yüzyılın şu fedaisini. Celia yı, Roberto yu, Juan Martin i, Pototin i, Beatriz i, herkesi öperim. Ve isyankâr, başıboş oğlunuz sizleri kucaklar. Ernesto Che nin Özgeçmişi : Che Guevara, Rosario de la Fe de dünyaya gelir Mayıs: Che ilk astım nöbetini geçirir. Nöbet, Ernesto nun henüz 15 günlükken yakalanmış olduğu zatürrenin kalıntısı olan bir akciğer zafiyetinin belirtisidir. 1935: Eğitim Bakanı, ailesine yazdığı bir yazıyla, yedi yaşına gelmiş olan Ernesto nun neden okula gitmediğini soruşturur. Ernesto astımı yüzünden okula gidememiştir. Birinci yılda kendisini annesi eğitir. İkinci ve üçüncü sınıflara, düzenli olarak gidebilen Ernesto ya altıncı sınıfa dek yine kardeşleri ve annesi ders verir. Son öğretim yılında Cordoba daki Colegio Nacional Dean Funes e gider, yakasını bir türlü bırakmayan hastalıkla mücadele etmek için futbol ve rugbi oynar. 1937: Babası Altagracia da, İspanyol Cumhuriyeti ni desteklemek üzere bir komite kurar. 1943: Gençliği Peronculuğun ateşli günlerine rastlar. Cordoba da öğrenciler greve giderler. Okul arkadaşının kardeşi, bir gösteri sırasında tutuklanıp Cordoba Emniyet Müdürlüğü ne götürülür. Ernesto, ağabeyini ziyaret eden arkadaşına eşlik eder Mart: Ernesto tıp öğrenimine başlar : Nöroloji konusunda verdiği son sınavın ardından alerjiler üzerine yaptığı bir çalışmayla Buenos Aires Tıp Fakültesi nden doktor ünvanını elde eder.
8 1953 Temmuz: Bir arkadaşıyla birlikte Latin Amerika yolculuğuna çıkar. Yolculuğunun ilk durağı olan Bolivya da bir halk ayaklanması reformcu Paz Estenssoro yu iktidara getirmiştir. Guevara durumu şu sözlerle değerlendirir: Yerlilere bite karşı DDT verecekler; ama bu, bitin nedenine ilişkin daha özsel sorunu çözmeyecek 1953 Aralık: Ernesto Guatemala ya vardığında yanında, Arbenz hükümetinin üyelerinden Juan Angel Nunez e hitaben yazılmış bir tavsiye mektubu vardır. Bu ilişki sayesinde, bu ülkede, sürgün olarak yaşayan Perulu Hilda Gaedea ile tanışır ve birkaç ay sonra evlenir. Hilda nın aracılığıyla, Moncada Kışlası saldırısının ardından Guatemala ya gelmiş olan Kübalı sığınmacılarla bağ kurar : Siete dergisinin 45. sayısında bazı bilimsel makaleleri yayımlanır Şubat: Guatemala Komünist Partisi ne girer; sendika hekimi olarak çalışır : Annesine yazdığı coşku dolu bir mektupta, United Fruit in savaş açmış olduğu, Albay Arbenz in demokratik cumhuriyetini bekleyen tehlikelerden söz eder. Paralı askerler, Honduras dan ülkeye girerler; başkent bombalanır : Castillo Armas ın askeri darbesi, Guatemala daki durumu tersine çevirmiştir. Kübalı ve Guatemalalı dostlarının, kendisinin de kalmakta olduğu Arjantin Büyükelçiliği ne sığınmalarına yardımcı olur. Dostları güvenliğe kavuşunca, trenle Meksika ya gitmeyi planlamaktadır Eylül sonu: Meksika nın başkenti Mexico dadır Mayıs: Bir hastanenin kardiyoloji ve alerji bölümünde çalışmaktadır. 26 Temmuz Hareketi nden Kübalı sığınmacılarla yeniden ilişki kurar. Raul Castro, birkaç hafta sonra da Fidel Castro Meksika ya gelir Temmuz/Ağustos: Maria Antonia Gonzales de Paloma nın evinde Che Guevara Fidel Castro ile tanıştırılır. Bütün geceyi, tartışarak geçirirler; sabahleyin Fidel Castro, kendisini Küba nın kurtuluşu seferine hekim olarak katılmaya ikna eder : Annesine yazdığı bir mektupta 16 Haziran tarihli Peron karşıtı darbeden sonra Arjantin deki durumu tahlil eder. Guevara, Peronculuğun uluslararası tutumunu, nesnel olarak ABD karşıtı biçiminde değerlendirir : Annesine yazdığı ve Peron un devrilişinin Latin Amerika üzerindeki etkilerinden söz ettiği bir mektupta, Hilda Gadea ile evlendiğini ve bir çocuk beklediklerini de haber verir Ocak: Annesine, çocuğun Şubat ın son haftasında dünyaya geleceğini, Mart tan sonra da hayatı konusunda karar vereceğini yazar Şubat: Mexico yakınlarındaki Los Gamitos poligonunda atış talimlerine başlar İlkbaharı: Atış talimleri Chalco kentinin yakınındaki Santa Rosa Çiftliği nde sürer. Yönetici İspanyol Cumhuriyeti ordusunun eski generallerinden Alberto Bayo dur Mart: Annesine yazdığı mektupta kızı Hildita nın doğumunu haber verir : Fidel Castro ve daha bir dizi Kübalı devrimciyle birlikte tutuklanır : Ailesinin hapishaneden aldığı bir mektupta Ernesto, hekimliği bırakıp Kübalı devrimcilere katıldığını açıklar : Bir hafta önce salıverilen Fidel Castro dan sonra Guevara da serbest bırakılır.
9 : Granma ya binmeden az önce annesine yazar. 24/ : Gecenin ikisinde, ışıkları söndürülmüş Granma, Tuxpan dan denize açılır. Hava son derece kötüdür; gemide tam 82 insan, silahlar ve erzak bulunmaktadır. Bu 82 kişiden 20 si, Moncada Kışlası baskınına katılmıştır; dördü Kübalı değildir; Arjantinli hekim Che Guevara, İtalyan Gino Dore, Meksikalı Guillen ve Dominikli pilot Ramon Meyas : Gün doğarken gemi Los Colorados kumsalında karaya oturur. Gemidekiler, kendilerini kıyıya atıp sık bitki örtüsü içinde, kendilerine makinalı tüfeklerle ateş açan savaş uçaklarından korunmaya çalışırlar. Granma nın varışı gözlenmiştir. Che, sonraları bu sahneyi: Karaya çıkmadık, karaya oturduk diye betimleyecektir : Yola çıktıktan on gün sonra bir gece yürüyüşünün ardından şafak vakti Algeria del Pio ya ulaşırlar. Burada sabah saat 4.00 te saldırıya uğrayarak, ağır kayıplar verirler. Che de yaralanır : Sabah saat 2.40 ta Fidel Castro nun yönetimindeki 22 kişi, La Plata daki deniz kuvvetleri kışlasına saldırır. Bu ilk zaferleridir Haziran: Ernesto Guevara nın komutasındaki Cuarta Columna (Dördüncü Kol), El Hombrito dolayındaki Sierra Maestra Centrale de savaşmaktadır : Pino del Agua daki savaşı kazanırlar : Alto de Conrado çevresindeki savaşta topuğundan yaralanır : Sierra da Radio Rebelde vericisi, Guevara nın yönetimi altında yayımlarına başlar. Bu girişim, bir yıl önce kurulan ve yöneticiliğini yine Che nin yaptığı aylık El Cubano Libre dergisinin yayımlanışını izlemektedir Ağustos: Castro genel karargahını Le Plata da kurar. Guevara, 8. Ciro Redondo Kolunun komutanlığına getirilir; kendisine verilen stratejik görev, adayı ortasından ikiye bölmektir. 148 erkek ve kadından oluşan 8. Kolun elinde 6 makinalı tüfek, çok sayıda tüfek, bir de bazuka bulunmaktadır : Rio Falcon üzerindeki köprüyü havaya uçuran Che, böylece Las Villas ilinin merkezi Santa Clara ya ana yolu keserek ili tecrit eder. Che nin Kolu değişik yerlerde Batista birliklerine saldırır; o arada Fomento da 100 tüfeği ganimet olarak ele geçirir : Cabaiguan ve Guayos kentlerine eş zamanlı ve başarılı saldırılar : Comandante Che Guevara, Santa Clara da Batista ya karşı verilen meydan savaşını kazanarak diktatörü kaçmaya zorlar. Çatışmalar sırasında Ernesto sol kolundan yara alır : Che ile Cienfuegos La Habana ya girerken Fidel, Santiago de Cuba ya ulaşır : Yeni Devlet Konseyi Che yi Küba yurttaşlığına kabul eder : Escambray dağlarındaki bütün savaşlarda yanında yer almış olan Aleida March ile evlenir. Ondan üç çocuğu olur : Küba elçisi olarak, Afrika ve Asya nın çeşitli ülkeleriyle iktisadi ilişkiler kurmak üzere çıktığı gezide Mısır, Japonya, Seylan, Pakistan, Sudan, Fas ve Yugoslavya ya uğrar Ekim: Yurda dönüşünde Tarımın Sanayileştirilmesi Dairesi nin (INRA) müdürlüğüne atanır Kasım: Merkez Bankası Başkanlığı na getirilir.
10 : Sanayi Bakanlığı na atanır. O günlerde şöyle yazar: Komünizm yeni bir insanın yaratılmasına yol açmazsa en ufak bir anlamı olmaz Ağustos: Paraguay ın Punta del Este kentinde düzenlenen birinci Amerikalararası Ekonomik ve Sosyal Konferansı nda (CIES) Küba heyetinin başında yer alır. Konuşmasında paralı askerlerin Nisan ayında Domuzlar Körfezi ne yapmış oldukları çıkarmayla alay eder. Esirlere karşılık traktör ister ve kıta devrimi fikrini geliştirir : New York ta Birleşmiş Milletler genel kurulunda konuşur. Gerekli gördüğüm anda bu Latin Amerika ülkelerinin birisinin özgürlüğü için, karşılığında kimseden hiçbir şey talep etmeden tereddütsüzce hayatımı veririm : Cezayir de Afrika-Asya Dayanışma Örgütü nün İkinci İktisat seminerine katılır. Konuşmasında, iktisadi anlaşmaları kötüye kullanmakla suçladığı SSCB yi eleştirir Mart: Kamu hayatından çekilir; askeri danışman olarak Afrika ya gider : Fidel Castro Che nin veda mektubunu kamuoyuna açıklar:...bu dünyanın başka ülkelerinin benim sınırlı gücümün desteğine ihtiyaçları var. Küba daki hükümet sorumluluğunun sana yaptırmadığı işi ben yapabilirim : Guevara, Adolfo Mena Gonzales sahte adıyla Bolivya ya gider. Kavga adı Ramon dur : Bolivya da Nancahuazu daki gerilla üssüne ulaşır : Bolivya birlikleriyle ilk silahlı çatışma : La Habana da düzenlenen Tricontinentale toplantısında Osnamy Cienfuegos Che nin veda mesajını okur : Amerikan haber ajansı AP, askeri kaynaklara dayanarak Bolivya ordusunun 1500 kişiyle Che nin peşine düştüğünü bildirir : Che nin grubu, yüzlerce asker tarafından El Yuro vadisinde kuşatılır. Bacaklarından yaralanan Che tutsak alınır. Higueras taki okul binasına götürülüp sorgulanır. Sorulara cevap vermez. Yaraları tedavi edilmez : Che saat da makinalı tüfek ateşiyle kurşuna dizilir. Fail Astsubay Mario Teran dır ve Bolivya Devlet Başkanı Rene Barientos un doğrudan emriyle hareket etmiştir. Comandante Ernesto Che Guevara nın cesedi, bir av ganimetiymişçesine teşhir edilir. Bolivyalı bir subay, kalbinden aldığı öldürücü makinalı tüfek yarasını gösterir. Che, korkutucu propaganda etkisi yaratmak amacıyla, bütün geleneklere aykırı olarak, gözleri kapatılmadan gömülür : Fidel Castro, Küba televizyonundan Che Guevara nın ölümünü yeniden açıklar. Че Гевара Материал из Википедии свободной энциклопедии Перейти к: навигация, поиск
11 Эрне сто Че Гева ра (полное имя Эрнесто Рафаэль Гевара Линч де ла Серна, исп. Ernesto Rafael Guevara Lynch de la Serna); 14 июня 1928, Аргентина 9 октября 1967, Боливия) латиноамериканский революционер, команданте Кубинской революции 1959 года. Кроме латиноамерикаского континента действовал также в республике Конго. Прозвище Че получил в Мексике за характерное для аргентинского испанского междометие che, которым злоупотреблял в устной речи. [править] Детство и юность Эрнесто Че Гевара родился 14 июня 1928 (это официальная дата рождения, которую сам Че постоянно указывал. На самом деле он родился на месяц раньше, но родители, скрывая добрачную беременность, изменили дату в документах) в городе Росарио (Аргентина) в семье Эрнесто Гевары Линча и Селии Де Ла Сернаи-де ла Льоса. Ребенка назвали Эрнесто в честь отца. Домашние называли его Тэтэ. По отцовской линии он был аргентинцем в двенадцатом поколении, по материнской в восьмом. Предком его отца по материнской линии был ирландец, участник войны за независимость против Англии, переселившийся в Аргентину во второй половине XVIII века. Предками Че по остальным линиям были испанцы. Эрнесто Гевара Линч планировал открыть в Росарио фабрику по переработке парагвайского чая, однако его планы не увенчались успехом вследствие мирового экономического кризиса, и семья вскоре после рождения Че была вынуждена вернуться на свою плантацию матэ в провинции Мисьонес, которая досталась Селии по наследству. [править] Основные даты жизни 14 июня 1928 в городе Росарио, Аргентина родился Эрнесто Гевара, первенец Эрнесто Гевары Линча и Селии де ла Серны. С 1946 по 1953 студент медицинского факультета Национального университета в Буэнос-Айресе матрос на нефтеналивном судне. Совершает путешествие на Тринидад и в Британскую Гвиану. С февраля 1952 по август 1952 путешествует вместе с Альберто Гранадосом по странам Латинской Америки. Посещает Чили, Перу, Колумбию и Венесуэлу, откуда возвращается самолётом через Майами (США) в Буэнос-Айрес заканчивает учёбу в университете и получает диплом врача. С 1953 по 1954 совершает второе путешествие по странам Латинской Америки. Посещает Боливию, Перу, Эквадор, Колумбию. Панаму, Коста-Рику, Сальвадор. В Гватемале встречает свою первую жену, революционерку из Перу Ильду Гадеа, и под её воздействием окончательно становится левым радикалом. В 1954 году США начинает бомбардировки столицы Гватемалы. Эрнесто Гевара принимает активное участие в защите правительства президента Х. Арбенса, после поражения которого поселяется в Мексике вместе с женой. С 1954 по 1956 в Мексике работает врачом в Институте кардиологии. В это время он получает своё знаменитое прозвище Че. В семье появляется ребёнок, дочь Ильдита встречается с Фиделем Кастро, вступает в его революционный отряд «М- 26-7», участвует в подготовке экспедиции на яхте «Гранма». С июня по август 1956 заключён в тюрьму города Мехико за принадлежность к отряду Фиделя Кастро. С 25 ноября по 2 декабря 1956 направляется из порта Туспан на яхте «Гранма» в числе 82 повстанцев во главе с Фиделем Кастро на Кубу в качестве корабельного врача.
12 С 1956 по 1959 участник революционно-освободительной войны на Кубе, дважды ранен в боях. С 27 по 28 мая 1957 бой при Уверо. 5 июня 1957 назначен майором, командиром четвёртой колонны. 21 августа 1958 получает приказ перебазироваться в провинцию Лас-Вильяс во главе восьмой колонны «Сиро Редондо». 16 октября 1958 колонна Че достигает гор Эскамбрая. Декабрь 1958 предпринимает наступление на город Санта-Клару. С 28 по 31 декабря 1958 Че руководит сражением за Санта-Клару. 1 января 1959 освобождение Санта-Клары. 2 января 1959 колонна Че входит в Гавану, где занимает крепость Кабанью. Куба полностью в руках повстанцев, война окончена. Наступает мирный период жизни Че. 9 февраля 1959 Че президентским декретом провозглашается гражданином Кубы с правами урождённого кубинца. К этому времени он уже знаменит на весь мир, прогрессивная студенческая молодёжь считает его своим кумиром. 2 июня 1959 разводится с Ильдой Гадеа и сочетается браком с Алейдой Марч. С 13 июня по 5 сентября 1959 в должности посла по особым поручениям с полномочиями вице-президента совершает поездки в Египет, Судан, Пакистан, Индию, Бирму, Индонезию, Цейлон, Японию, Марокко, Югославию, Испанию. Цели налаживание экономических связей новой Кубы, а также покупка оружия достигнуты не были. Че в должности начальника департамента промышленности 7 октября 1959 назначается начальником департамента промышленности Национального Института Аграрной Реформы (ИНРЛ). 26 ноября 1959 назначается директором Национального банка Кубы. 5 февраля 1960 в Гаване участвует в открытии Советской выставки достижений науки, техники и культуры, впервые встречается с А. И. Микояном. В мае в Гаване выходит книга Че «Партизанская война». С 22 октября по 9 декабря 1960 посещает во главе экономической миссии Кубы Советский Союз, Чехословакию, ГДР, КНР, КНДР. 23 февраля 1961 назначается министром промышленности и членом Центрального совета планирования, который вскоре возглавляет по совместительству. 17 апреля 1961 вторжение наёмников на Плайя-Хирон. Че возглавляет войска в Пинар-дель-Рио. 2 июня 1961 Че подписывает экономическое соглашение с СССР. Здесь начинается сотрудничество Кубы и СССР, вылившееся в октябре 1962 года в Карибский кризис. 24 июня 1961 встречается с Юрием Гагариным в Гаване. Август 1961 представляет Кубу на конференции Межамериканского экономического совета в Пунта-дель-Эсте (Уругвай), на которой разоблачает империалистический характер создаваемого США «Союза ради прогресса». Посещает Аргентину и Бразилию, где ведёт переговоры с президентами Фрондиси и Куадросом. 2 марта 1962 назначается членом Секретариата и Экономической комиссии Объединённых революционных организаций (ОРО). 8 марта 1962 назначается членом Национального руководства.
13 15 апреля 1962 выступает в Гаване на профсоюзном конгрессе трудящихся Кубы, призывает к развёртыванию социалистического соревнования. С 27 августа по 8 сентября 1962 находится в Москве во главе кубинской партийно-правительственной делегации. После Москвы посещает Чехословакию. Со второй половины октября по начало ноября 1962 возглавляет войска в Пинар-дель-Рио. Май 1963 ОРО преобразовывается в Единую партию кубинской социалистической революции, Че назначается членом её Центрального Комитета, Политбюро ЦК и Секретариата. Июль 1963 находится в Алжире во главе правительственной делегации на праздновании первой годовщины независимости этой республики. 16 января 1964 подписывает кубино-советский протокол о технической помощи. С 20 марта по 13 апреля 1964 возглавляет кубинскую делегацию на конференции ООН по торговле и развитию в Женеве (Швейцария). С 15 по 17 апреля 1964 посещает Францию, Алжир, Чехословакию. С 5 по 19 ноября 1964 находится в Советском Союзе во главе кубинской делегации на праздновании 47-й годовщины Великой Октябрьской социалистической революции. 11 ноября 1964 выступает в Доме дружбы на учредительном собрании Общества советско-кубинской дружбы. С 9 по 17 декабря 1964 участвует во главе кубинской делегации в Генеральной Ассамблее ООН в Нью-Йорке. С трибуны произносит неодобрительные слова в адрес СССР. Вторая половина декабря[1964] посещает Алжир. С января по март 1965 совершает поездку в КНР, Мали, Конго (Браззавиль), Гвинею, Гану, Дагомею, Танзанию, Египет, Алжир, где участвует во 2 экономическом семинаре афроазиатской солидарности. В речи обвиняет СССР в том, что тот «продаёт свою помощь народным революциям», исходя из своих корыстных интересов. В Москве речь воспринята как оскорбление, отношения Че с Фиделем Кастро испорчены окончательно. 14 марта 1965 возвращается в Гавану. 15 марта 1965 последнее публичное выступление на Кубе, выступает с отчётом о зарубежной поездке перед сотрудниками министерства промышленности. 1 апреля 1965 пишет прощальные письма родителям, детям, Фиделю Кастро. 8 октября 1965 Фидель Кастро зачитывает на учредительном заседании Центрального Комитета Коммунистической партии Кубы прощальное письмо Че, в котором тот в том числе отказывается от Кубинского гражданства. весна 1965 осень 1966 находится в Бельгийском Конго, где осуществляет подготовку партизан Лорана-Дезире Кабилы (сторонников убитого за несколько лет до этого Патриса Лумумбы) с целью свержения правительства. После незначительных боевых действий покидает Конго, так и не получив поддержки у местного населения. Сам Че считает операцию в Конго провалом. 15 февраля 1966 направляет письмо дочери Хильде, в котором поздравляет её с днём рождения. 7 ноября 1966 прибывает в партизанский лагерь на реке Ньянкауасу в Боливии. 28 марта 1967 начало военных действий партизанского отряда (Армии национального освобождения Боливии), возглавляемого Че (он представляется как Фернандо Рамон).
14 17 апреля 1967 публикация в Гаване послания Че в адрес Трёхконтинентальной организации солидарности. 20 апреля 1967 арест боливийскими властями Дебрэ, Бустоса и Роса. 29 июля 1967 открытие в Гаване учредительной конференции Организации латиноамериканской солидарности. 31 августа 1967 гибель отряда Хоакина, в том числе партизанки Тани. 8 октября 1967 бой в ложбине Юро, раненый Че попадает в плен. 9 октября 1967 Че расстрелян «рейнджерами» (сержантом Марио Тераном) в селении Ла Игуэра по приказу из Вашингтона. Тело выставлено на всеобщее обозрение в Валлергранде. Ему отрезают руки, чтобы сравнить с отпечатками пальцев, имеющимися в архивах. 15 октября 1967 Фидель Кастро подтверждает гибель Че в Боливии. Июнь 1968 в Гаване выходит первое издание «Боливийского дневника» Че прах Че Гевары перевезён из Боливии на Кубу и торжественно погребён в мавзолее, в городе Санта-Клара. Ernesto (Che) Guevara de la Serna ( ) - Nickname "Che" derived from Guevara's habit of punctuating his speech with the interjection che, a common Argentine expression for a friend Latin American revolutionary leader, who rejected both capitalism and orthodox Soviet communism. Like T.E. Lawrence ( ), better known as 'Lawrence of Arabia', Guevara lived an adventurous life. Guevara's tragic early death in Bolivia created a legend that still lives. He once said that "the true revolutionary is guided by a great feeling of love", but he also wrote influential works of guerrilla warfare. "The guerrilla band is an armed nucleus, the fighting vanguard of the people. It draws its great force from the mass of the people themselves. The guerrilla band is not to be considered inferior to the army against which it fights simply because it is inferior in fire power. Guerrilla warfare is used by the side which is supported by a majority but which possesses a much smaller number of arms for use in defense against oppression." (from Guerrilla Warfare, 1960) Ernesto Guevara de la Serna was born in Rosario, Argentina into a middle-class family of Spanish-Irish descent. Celia de la Serna y Llosa, his mother, had lost her parents while she was still a child. Celia was raised by her religious aunt and her older sister, Carmen de la Serna, who married in 1928 the Communist poet Cayetano Córdova Itúrburu. Guevara's family was liberal, anti-nazi and anti-peronist, and not very religious. With Celia's fortune, the family lived comfortably, although Ernerto Guevara Lynch, Ernesto's father, managed to spend much of it in his unlucky business ventures. In his youth Guevara read widely and among his reading list in the 1940s were Sartre, Pablo Neruda, Ciro Alegría, and Karl Marx's Das Kapital. He also kept a philosophical diary and in Africa 1965 Guevara planned to write a biography of Marx. In 1953 Guevara graduated from the University of Buenos Aires, where he was trained as a doctor. During these years Guevara read Stalin and Mussolini but did not join radical student organizations. He made long travels in Argentina and in other Latin America countries. At the same time his critical views about the expanding economic influence of the United States
15 deepened. In 1952 he made journey with his motor bike, an old Norton 500 single, around South America. The journey opened his eyes about the situation of the Indians and was crucial for the awakening of his social conscience. Like Jack Kerouac later in his book On the Road (1957), Guevara recorded his impressions in The Motorcycle Diaries. "The person who wrote these notes died the day he stepped back on Argentine soil," Guevara wrote in his diary. "Wandering around our 'America with a capital A' has changed me more than I thought." After witnessing American intervention in Guatemala in 1954, Guevara radicalized and become convinced that the only way to bring about change was by violent revolution. He wrote in a letter to home: "Along the way, I had the opportunity to pass through the dominions of the United Fruit, convincing me once again of just how terrible these capitalist octopuses are. I have sworn before a picture of the old and mourned comrade Stalin that I won t rest until I see these capitalist octopuses annihilated." In Guatemala Guevara met Hilda Gadea. They married 1955 and had one child. Guevara was arrested with Fidel Castro in Mexico for a short time. He had joined Castro's revolutionaries to overthrow the Batista government. In 1956 they loaded 38-feet long motor yacht Granma full of guerrillas and weapons and sailed to Cuba, landing near Cabo Cruz on December 2. They made their base in the mountains of Sierra Maestra, attacking garrisons and recruiting peasants to the revolutionary army. In the areas controlled by the guerrillas, Guevara started land reform and socializing process. In spite of his chronic asthma, Guevara enjoyed the hard conditions and war. Land reform become the slogan, the "banner and primary spearhead of our movement" as Guevara described it in an interview, that made eventually peasants participate in the armed struggle. Guevara was respected by his men, although considered violent - he shot Eutimio Guerra who had cooperated with dictator Fulgencio Batista's army. In the mountains Guevara met Aleida March in 1958, 24-year-old revolutionary fighter, and she became Guevara's second wife in He continued to write his diary and composed also articles for El Cubano Libre. A selection of Gurvara's articles, which he wrote between 1959 and 1964, was published in 1963 as PASAJES DE LA GUERRA REVOLUCIONARIA. For the media Cuba was a hot subject - New York Times, Paris Match and Latin American papers sent reporters to the mountains to make stories of the revolutionaries. At the same time when Guevara was in the mountains, his uncle was Ambassador to Cuba. Guevara rose to the rank of major and led one of the forces that invaded central Cuba in the late After the conquest of power in January 1959 Guevara gained fame as the leading figure in Castro's government. He attracted much attention with his speeches against imperialism and US policy in the Third World. He argued strongly for centralized planning, and emphasized creation of the 'new socialist man'. In his famous article, 'Notes on Man and Socialism', he argued that "to build communism, you must build new men as well as the new economic base." The basis of revolutionary struggle is "the happiness of people," the the goal of socialism is the creation of more complete and more devoped human beings. In a discussion on September 14, 1961 Guevara opposed the right of dissidents to make their views known even within the Communist Party itself. However, privately Guevara was critical of the Soviet bloc, but so was also Nikita Khruschev. When the executions of war criminals started Guevara acted as the highest prosecuting authority. The condemned were soldiers found guilty of murder, torture and other serious crimes. Because Guevara was a doctor, one of his friends once asked how he could work in such a position. Guevara's answer was like from Western movies: "Look, in this thing you have to kill before they kill you." In 1959 Guevara adopted formally the nickname Che and was granted honorary Cuban citizenship. He was visited by such intellectuals as de Beauvoir, and Sartre who saw in him the "most complete human being of our age". The most famous picture of Guevara was taken
16 by Alberto Diaz Gutiérrez, known professionally as Korda. He declined to take royalties when the picture became worldwide icon. When a British advertising agency appropriated the image for a vodka ad Korda rejected the idea: he never drank himself," said the photographer, "and drink should not be associated with his immortal memory." From 1961 to 1965 Guevara was minister for industries, and director of the national bank, signing the bank notes simply 'Che'. He traveled widely in Russia, India and Africa, meeting the leading figures of the world, among others Jawaharel Nehru and Nikita Khruschev. Guevara was also the architect of the close relations between Cuba and the Soviet Union. Although good relationships with Moscow become the cornerstone of Castro's foreign policy, Guevara followed the emergence of the Maoists. In 1965 Guevara made public his disappointments in Algiers and described the Kremlin as "an accomplice of imperialism". Guevara's dismissal from the ministry followed immediately on his return from Algiers. To test his revolutionary theories Guevara resigned from his post as a politician. He had published highly influential manuals Guerrilla Warfare (1961) and Guerrilla Warfare: A Method (1963), which were based on his own experiences and partly chairman Mao Zedong's writings. President John F. Kennedy had Guerrilla Warfare rapidly translated for him by the CIA. Guevara stated that revolution in Latin America must come through insurgent forces developed in rural areas with peasant support. The is no need for right precondition for revolution - guerrilla warfare can begin the activities. In his last article, 'Vietnam and World Struggle', Guevara outlined his global perspectice for revolutionary struggle, and stressed the dual role of hate and love. "And he did have a saving element of humor. I possess a tape of his appearance on an early episode of "Meet the Press" in December 1964, where he confronts a solemn panel of network pundits. When they address him about the "conditions" that Cuba must meet in order to be permitted the sunshine of American approval, he smiles as he proposes that there need be no preconditions: "After all, we do not demand that you abolish racial discrimination." A person as professionally skeptical as I.F. Stone so far forgot himself as to write: "He was the first man I ever met who I thought not just handsome but beautiful. With his curly reddish beard, he looked like a cross between a faun and a Sunday-school print of Jesus. He spoke with that utter sobriety which sometimes masks immense apocalyptic visions." (Christopher Hitchens in New York Review of Books, July 17, 1997) During his disappearance from public life Guevara spent some time in Africa organizing the Lumumba Battalion which took part in the Congo civil war. He was not happy how Laurent Kabila fought against Joseph Mobutu, although his first impression on Kabila was positive. "Africa has a long way to go before it reaches real revolutionary maturity," Guevara concluded in his diary. In 1966 Guevara turned up incognito in Bolivia where he trained and led a guerrilla war in the Santa Cruz region. In his manual Guerrilla Warfare, Guevara had stressed that the guerrilla fighter needs full help from the people of the area, it is an indispensable condition, but Guevara failed to win the support of the peasants and his group was surrounded near Vallegrande by American-trained Bolivian troops. "The decisive moment in a man's life is when he decides to confront death," Guevara once said. "If he confronts it, he will be a hero whether he succeeds or not. He can be a good or a bad politician, but if he does not confront death he will never be more than a politician." After Guevara was captured, Captain Gary Prado Salmón put a security around him to be sure that nothing happened. Guevara told him, "don't worry, captain, don't worry. This is the end. It's finished." (from the document film
17 'Red Chapters,' 1999) Guevara was shot in a schoolhouse in La Higuera on October 9, 1967, by Warrant Officer Mario Terán of the Bolivian Rangers at the request of Colonel Zenteno. Terán was half-drunk, celebrating his borthday. Guevara's last words were according to some sources: "Shoot, coward you are only going to kill a man." In order to make a positive fingerprint comparison with records in Argentina, Guevara's hand were sawed off and put into a flask of formaldehyde. They were later returned to Cuba. Guevara's corpse was buried in a ditch at the end of the runway site of Vallegrande's new airport. "Che considered himself a soldier of this revolution, with absolutely no concern about surviving it," said Fidel Castro later in Che: A Memoir. Guevara's life inspired the film Che! (1969), directed by Richard Fleischer and starring Omar Sharif (Guevara) and Jack Palance (Castro). The fictionalized biography was criticized by James Baldwin in The Devil Finds Work (1976): "The intention of Ché! was to make both the man, and his Bolivian adventure, irrelevant and ridiculous; and to do this, furthermore, with such a syrup of sympathy that any incipient of Ché would think twice before leaving Mama, and the ever-ready friend at the bank." FOR FURTHER READING: Cuba: An American Tragedy by Maurice Zeitlin (1964); Che: The Making of a Legend by Martin Ebon (1969); Che Guevara by A. Sinclair (1970); The Marxism of Che Guevara: Philosophy, Economics and Revolutionary Warfare by Michael Lowy (1973); The Latin American Revolution by Donald C. Hodges (1974); The Legacy of Che Guevara, ed. by Donald C. Hodges (1977); Shadow Warrior: The CIA s Hero of a Hundred Unknown Battles by Felix Rodriguez with John Weisman (1989); Che Guevara, A Revolutionary Life by Jon Lee Anderson (1997); Companero: The Life and Death of Che Guevara by Jorge G. Castaneda (1997); Guevara, Also Known as Che by Paco Ignacio Taibo (1997); Che in Africa: Che Guevara's Congo Diary by William Gálvez (1999); Che Guevara, Paulo Freire, and the Pedagogy of Revolution by Peter McLaren (2000) - See also: José Martí Selected works: LA GUERRA DE GUERRILLAS, Guerrilla Warfare PASAJES DE LA GUERRA REVOLUCIONARIA, Reminiscences of the Cuban E Revolutionary War - Vallankumoussota Kuubassa Guerrilla Warfare: A Method, 1963 EL SOCIALISMO Y EL HOMBRE E CUBA, Socialism and Man Che Guevara Speaks, 1967 (ed. by George Lanvan) DIARIA DE CHE EN BOLIVIA, Diary of Che Guevara (ed. by Robert Scheer) / Bolivian Diary of Ernesto "Che" Guevara OBRAS COMPLETAS, 1968 Venceremos! The Speeches and Writings of Che Guevara, 1968 (ed. by John Gerassi) Che Guevara on Revolution, 1969 (ed. by Jay Mallin) Che Guerava, 1969 (selected works) Che: Selected works of Ernesto Guevara, 1970 (ed. by Rolando Bonachea and Nelson P. Valdes) OBRAS , 1970 (2 vols.) ESCRITOS Y DISCURSOS, 1977 (9 vols.) Che Guevara and the Cuban Revolution: Writings and Speeches of Ernesto Che Guevara, 1987 The Motorcycle Diaries: A Journey Around South America by Ernesto Che Guevara, 1995 (trans. by Ann Wright) - Moottoripyöräpäiväkirja (trans. into Finnish by Aleksi Siltala, from Notas de viaje. Mi primer gran viaje: de la Argentina e Venezuela en motocicleta) - film 2004, dir. by Walter Salles, starring Gael Garcia Bernal, Rodrogo de la Serna
18 Episodes of the Cuban Revolutionary War, , 1996 (ed. by Mary-Alice Waters) Che Guevara Reader: Writings by Ernesto Che Guevara on Guerrilla Strategy, Politics & Revolution, 1997 Che Guevara Speaks: Selected Speeches and Writings, 2000 Che Guevara Talks to Young People, 2000 (ed. by Mary-Alice Waters) The Complete Bolivian Diaries of Che Guevara, and Other Captured Documents, 2000 (ed. by Danile James) The African Dream: The Diaries of the Revolutionary War in the Congo, 2001 (trans. by Patrick Camiller) Back on the Road: A Journey to Latin America, 2002 (trans. by Patrick Camiller) - Tien päällä taas (trans. into Finnish by Anu Partanen, from Otra vez) Che Guevara on Global Justice, 2002
Daha göster
袧邪褕懈 褋锌械褑懈邪谢懈褋褌褘 斜褍写褍褌 褉邪写褘 锌芯屑芯褔褜 袙邪屑 胁褘斜褉邪褌褜 薪邪懈斜芯谢械械 芯锌褌懈屑邪谢褜薪芯械 褋芯褔械褌邪薪懈械 褑械薪褘 懈 泻邪褔械褋褌胁邪. 袧邪褕邪 泻芯屑锌邪薪懈褟 斜芯谢械械 10 谢械褌 锌褉械写谢邪谐邪械褌 锌械褉械写芯胁褘械 械胁褉芯锌械泄褋泻懈械 褌械褏薪芯谢芯谐懈懈 薪邪 褉褘薪泻械 袦芯谢写芯胁褘. 袛谢褟 褌芯谐芯, 褔褌芯斜褘 芯斜谢械谐褔懈褌褜 胁褘斜芯褉 - 芯蟹薪邪泻芯屑褜褌械褋褜 褋 薪邪褕懈屑 懈薪褎芯褉屑邪褑懈芯薪薪褘屑 褉邪蟹写械谢芯屑 褋邪泄褌邪.
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası