Tecvid Duraklar

📌 Kur'an-ı Kerim'de kısa ayetlerin yanı sıra Bakara suresi ayet-i kerimesi gibi bir sayfa boyunca süren oldukça uzun ayetler de bulunmaktadır. Bu şekilde uzun ayetlerin sonuna kadar nefes almadan okumak birçok insan için oldukça güçtür.

📌 Kur'an-ı Kerim'in yazılışında hem nefes almak hem ayet sonunda durmadan iki ayeti birbirine bağlamak hem de farklı zaruretlerden ötürü ayet ortasında durmanın mümkün olduğunu gösteren veya söz konusu yerde anlam bozulacağı için asla durulmaması gerektiğine işaret eden birtakım harfler vardır.

Bu harflere secavend harfi adı verilir ve üç ayrı grupta incelenir:

➡ Ayet sonunda veya satır arasında görüldüğü yerde muhakkak durulması gerektiğine işaret eden harfler. ( م، ط، ج، قف، ع )

➡ Ayet sonunda veya satır arasında durulmadan geçilmesine işaret eden harfler ( لا ، ؞؞ )

➡ Ayet sonunda veya satır arasında durulsa da durulmasa da herhangi bir sorunun oluşmayacağına işaret eden harfler (ص، ز، ق، قِلِى، صِلِى)

MİM DURAĞI (م)

📌Mim durağına vakf-ı lazım adı verilir. Satırda veya ayet sonunda küçük mim harfi görüldüğü zaman durulması gerekir.Aksi takdirde anlam bozukluğu veya düşüklüğüne sebep verilmiş olunur.

Mim durağı ile ilgili olarak Al-i İmran suresinin 7. ayet-i kerimesini örnek olarak verebiliriz:

وَمَا يَعْلَمُ تَأْو۪يلَهُٓ اِلَّا اللّٰهُۢ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ

➡ Bu ayet-i kerimede şayet mim durağında durmazsak"Bunun anlamını ancak Allah ve ilimde derin bilgi sahibi olanlar bilir" gibi yanlış bir anlam verilmiş olur. Bu şekilde sanki ilmi ile herkesi ve her şeyi kuşatmış Allah-u Teâla ile sınırlı ve beşeri bir güçle ilim sahibi olmuş insanlar aynı kefeye konulmuş olur. Hâlbuki böyle bir şey mümkün değildir.

Fikriyat Kur'an-ı Kerim uygulamasından Al-i İmran suresini dinlemek için tıklayın

Herhangi bir yanlış anlaşılmaya mahal vermemek için "Allah" kelimesinden sonra mevcut mim durağında durup, nefes alıp verip daha sonra "rasiğune" şeklinde okuyuşa devam etmek çok daha uygundur. Bu şekilde "bunun anlamını ancak ve ancak Allah bilir" demiş oluruz.

❗ Bu sebeple Kur'an-ı Kerim'i okurken doğru yerde isabetli bir şekilde durmak oldukça önemlidir.

TI DURAĞI (ط)

📌 Tı durağına vakf-ı mutlak adı verilir. Satırda veya ayet sonunda küçük tı harfi görüldüğü zaman durulması gerekir. Tı durağının görüldüğü yerde anlaşılması gereken bir cümlenin bitip diğer cümlenin başladığıdır. Bu sebeple tı durağında durulması gerekir.

Fikriyat e-kitap uygulamasında yer alan eserlere ulaşmak için tıklayın

Mim durağı ile ilgili olarak Bakara suresinin ayet-i kerimesini örnek olarak verebiliriz:

وَاِذِ اسْتَسْقٰى مُوسٰى لِقَوْمِه۪ فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصَاكَ الْحَجَرَۜ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْناًۜ قَدْ عَلِمَ كُلُّ اُنَاسٍ مَشْرَبَهُمْۜ

Bu ayet-i kerimede üç adet tı durağı görmekteyiz. Üç tı durağı, üç ayrı cümlenin olduğunun habercisidir.

Fikriyat Kur'an-ı Kerim uygulamasından Bakara suresini dinlemek için tıklayın

➡ Örneğin ilk tı durağında "Musa kavmi için su istediği zaman ona asanı kayaya vur dedik" cümlesinden sonra durak yapılmıştır. Daha sonra "kayadan on iki tane pınar fışkırdı" ve "her bir grup kendine ait pınarı bildi" şeklinde tercüme edilebilir.

❗ Tı duraklarının arasında ayrı yargı bildiren cümleler olduğu için, yargıların birbirine karışmaması amacıyla her tı durağında durulması gerekir.

Durak işaretleri dersimize bir sonraki derste devam edeceğiz…

FİKRİYAT

SÜMEYYE ALI JABER

Durak konusu, bir diğer klasik deyişle vakıf ve ibtida başlığı, Kur'an-ı Kerim tilaveti sırasında hem ayet sonunda hem de kelimeler arasında anlam düşüklüğünü ortadan kaldırmamız ve ayet sonları haricinde nefes alıp vermeye ihtiyaç duyduğumuz zamanlarda bize yol göstermesi açısından oldukça hayatidir.

TECVİD DERSLERİ 11 - KELİMELER ARASINDA GEÇİŞLER

Durak işaretlerinin ne anlama geldiği konusuna geçmeden önce, ayet sonu ve durak işaretlerinden önceki kelimenin son harfi ve harekesine göre nasıl durulması gerektiğine göz atalım👇

• Ayet sonu veya vakıf işaretinden önceki kelimenin son harekesi esre, üstün, ötre veya tenvin olduğuna bakılmaksızın cezimliymişcesine amel edilir ve sükûn üzerine durulur.

Örneğinمِنْ قَبْلُ (min gablu)kelimesindeki ötre harekesi ayet sonu veya duraklarda sanki orada değilmiş gibi okunmaz, ötre yerine cezm konularak durulur. Yaniمِنْ قَبْلْ (min gabl)şeklinde okunur.

• Şayet bir kelimenin sonu harekeli vav harfi ile bitiyor ve bu harften önceki harfin harekesi ötre ise, ayet sonu ve duraklarda vav harfinin harekesi kaldırılır ve medd-i tabi yapılarak yani kelimenin sonu bir elif miktarı uzatılarak durulur.

Yine aynı şekilde bir kelimenin sonu harekeli ye harfi ile bitiyor ve bu harften önceki harfin harekesi esre ise ayet sonu ve duraklarda ye harfinin harekesi kaldırılır ve medd-i tabi yapılarak yani kelimenin sonu bir elif miktarı uzatılarak durulur.

Örneğin إلاَّ هُوَ (illa huve)kelimesinin sonundaki vav harfi, ayet sonu ve duraklarda sanki harekesiz sükun halindeymiş gibi amel edilir. Kendinden önceki harekede ötre olduğu için durulurken إلاَّ هُو (illa huu)şeklinde bir elif miktarı uzatılarak durulur.

• Ayet ve duraktan önceki kelimenin son harfinin harekesi üstünlü tenvin ise durak yapılacağı zaman ة (tai marbuta) haricinde bu tenvin medd-i tabiye dönüşür.

Örneğinحَسِيباً (hasiyben) kelimesinin sonunda bulunan üstünlü tenvin ayet sonu ve duraklarda etkisini yitirerek medd-i tabiye dönüştüğü içinحَسِيباَ (hasiybaa) şeklinde okunur.

Fikriyat Kur'an-ı Kerim uygulamasından sureleri okumak için tıklayın

Ancak مَغْفِرَةً (mağfiraten) kelimesinin sonunda tenvinli yuvarlak te harfi cezimli he harfine dönüşür ve مَغْفِرَهْ (mağfirah)şeklinde okunur.

Fikriyat podcast uygulamasından aşr-ı şerifleri dinlemek için tıklayın

• ه (hu zamiri)haricinde ayet ve duraktan önceki kelimenin sonu meddi tabi ile bitiyorsa yine medd-i tabi yapılarak durulur.

Örneğinكَفَرُوا (keferuu) kelimesinin sonu zaten medd-i tabili olduğu için durma sırasında kelimede herhangi bir değişiklik meydana gelmez.

Ancakعِنْدَهُ (indehu)kelimesinin sonunda medd-i tabiye sebebiyet veren hu zamiri olduğu için ayet sonu ve duraklardaعِنْدَهْ (indeh)şeklinde durulur.

• Ayet ve duraktan önceki kelimenin son harfinin harekesi şeddeli ise kelimenin sonu yine cezimlenerek durulur. Ancak şeddenin varlığı sebebiyle son harf biraz daha belirgin şekilde yani üzerine bastırılarak telaffuz edilir.

Bu kuralın en belirgin örneklerin birisi de Tebbet suresinde yer almaktadır. Örneğinتَبَّتْ يَدَٓا اَب۪ي لَهَبٍ وَتَبَّ (tebbet yeda Ebi Lehebin ve tebbe) ayetinde "tebbe" kelimesinden sonra vakıf yapıldığında be harfinin üzerinde vurgu yapılarak cezimlenir veتَبْ (teb) şeklinde durulur.

Ayet sonu ve duraklarda nasıl duracağımızla alakalı olarak farklı durumlara ait örnek ve açıklamaların ardından önümüzdeki yazıda durak çeşitleri ile alakalı gerekli açıklamaları yapıp ve örnekler vereceğiz.

FİKRİYAT

SÜMEYYE ALI JABER

DURAKLAR    
                  VAKF işaretleri

Yasin-i şerifte;

       آب&#;اؤ&#;ه&#;م&#;

Derken hemzeyi taşıyan vav&#;ın altındaﻗﺼﺮ işareti vardır. Harf-i med&#;den eliften sonra hemze aynı kelimede geldiğinden medd-i muttasıl olup uzatılması gerekirken kasr işaretinden dolayı med yapılmaz ve hemze kısa okunur.

Yasin-i şerifte;

       م&#;ت&#;&#;ك&#;ؤ&#;ن&#;

Derkenhemzeyi taşıyan vav&#;ın altında ﻤﺪ işareti vardır.  Burada herhangi bir med durumu olmamasına rağmen hemze uzatılır.

Duraklarla ilgili bazı kurallar

vDurakta hareke ve tenvin düşer.

Meselaع&#;ل&#;يم&#;kelimesi durakta gelince ع&#;ل&#;يم&#;diye sonunda ﻢ&#;varmış gibi durulur.

vEğer tenvin iki üstün şeklinde ise sadece uzatma elifi okunarak durulur.

Mesela ح&#;ك&#;يما&#; kelimesi durakta gelince ح&#;ك&#;يماdiyeﻤﺍbir elif uzatılarak durulur. 

Meselaﺍ&#;ﺬﺍ&#;  kelimesi durakta gelince       ﺍ&#;ﺬﺍ    diyeﺬﺍbir elif uzatılarak durulur.

vElif uzatması durakta gelirse uzatılarak durulur.

Mesela

                  ﺮ&#;ﺴﻮﻻ&#;            ي&#;ت&#;ام&#;ا      

Yukarıdaki örneklerde sondaki uzatma elifi okunarak durulur.

vYuvarlak   ﺓ     

Kelime sonunda durakta  ﺔ gelirse ﻪ sesiyle durulur. Eğer geçiliyorsa ﺖ  sesiyle okunur.

Mesela               ن&#;ع&#;م&#;ة

              ن&#;ع&#;م&#;ه       durunca

              ن&#;ع&#;م&#;ت              geçerken

vZamir  ﻪ

Durakta zamirﻪgeldiğinde yine harekesi düşer sakin olur.

        Mesela    ﻠﻪ&#;     durakta gelirse    ﻠﻪ   diye durulur.

Mürşidin önünde diz çök nefsini şak diye durdur
Sen yok ol ve onda fani ol ki tekrar yeşertsin seni

          Son durağımız senin yanın olsun ya Rasulullah.

EUZUBİLLAHİ MİNEL LAHN

Lahn&#;den Allah&#;a sığınırım. Lahn okuma hatasıdır ve iki çeşittir.

Lahn-i celi ve Lahn-i hafi

Lahn-i celi ağır ve açık hata demektir. Kuran-ı Kerim okuyabilen herkesin

fark edebileceği hatalı okuyuştur. Lahn-i celi hataları;

&#;  Harflerin mahreçlerini düzgün çıkarmamak

                            Mesela  ﻄ yerine  ﺖdemek

                            Mesela  ﺥ  yi   ﺡ   veya   ﻫ    diye çıkarmak

&#;  Hareke hataları yapmak

&#;  Harf eksiltmek veya arttırmak

&#;  Harekeli harfi sükûna sakin harfi harekeliye çevirmek

&#;  Medd-i tabii yi eksik veya fazla çekmek

Bu tür hatalarda mana değişebilir ve haram işlenmiş olur çoğu zaman namaz da bozulur.

Lahn-i hafi küçük ve gizli hatalardır. Ancak iyi derece de tecvid bilenler fark edebilirler. İhvayı, idgamı, iklabı yapmamak gibi. Mana bozulmaz ama tenzihen mekruhtur.

Bu kitapta tecvid kaidelerinin anlatımına farklı bir yaklaşım sergilenmektedir. Kaidelerin örneklendirilmesi çoğunlukla aşina olduğumuz ifadeler üzerinden yapılarak ayrıca tablo sunumlarıyla da bilgiler özetlenmeye çalışılmıştır. Tevfik Allah tandır. Kusurlarımız affola.

Yararlanılan kaynaklar;

&#;        Mehmet Talu,  Tecvid İlmi

&#;        Kadir Temir, Tecvit

&#;        Hoca Anne, İzahlı Tecvid Kitabı

&#;        Z. Aydın, Tecvid Kitabı

&#;        Şeref Çavdar, Tecvid

&#;        Ali Haydar elifbalı Tam Karabaş Tecvidi